Ngành xây dựng hiện đang đứng trước một thách thức lớn là giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí carbon dioxide (CO2) từ khí quyển. Với mức tiêu thụ năng lượng chiếm khoảng 32% toàn cầu và đóng góp 34% tổng lượng khí thải toàn cầu, ngành xây dựng cần thiết phải đẩy mạnh các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính để góp phần bảo vệ môi trường.
Một trong những giải pháp hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng là sử dụng vật liệu xây dựng phát thải âm, hay còn gọi là vật liệu carbon-negative. Đây là những vật liệu có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn lượng phát thải trong suốt vòng đời của chúng. Sự phát triển và ứng dụng các vật liệu này không chỉ là đổi mới công nghệ đơn thuần mà còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh, nơi mà các báo cáo về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) ngày càng chú trọng đến lượng khí thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng.
Hiện nay, một số công nghệ sản xuất vật liệu phát thải âm đã được nghiên cứu và phát triển, bao gồm công nghệ CCU Concrete (Carbon Capture and Utilization), vật liệu composite mycelium, và cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững.
Mặc dù vậy, việc thương mại hóa vật liệu xây dựng phát thải âm vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Một trong những khó khăn chính là chi phí sản xuất cao và thiếu tiêu chuẩn, định nghĩa thống nhất toàn cầu về vật liệu phát thải âm. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp để hỗ trợ việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng rộng rãi các loại vật liệu này.
Cơ hội cho việc thương mại hóa vật liệu xây dựng phát thải âm đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Theo ghi nhận của UNEP FI, có sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Việc thị trường CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) mở rộng cũng tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào vật liệu carbon-negative để đáp ứng nhu cầu của thị trường và tuân thủ các quy định về môi trường.
Ở Việt Nam, đất nước đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung về Biến đổi Khí hậu (COP26). Để thực hiện cam kết này, Việt Nam đã và đang thiết lập các chương trình quốc gia bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan. Việc cập nhật Đóng góp quốc gia tự nguyện (NDC) 3.0 vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia, mở đường cho việc phát triển và ứng dụng vật liệu xây dựng phát thải âm trong tương lai.