Cuộc cạnh tranh về quản trị toàn cầu trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một mặt trận mới trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Cả hai quốc gia đều coi AI không chỉ là chìa khóa cho phát triển kinh tế mà còn là yếu tố then chốt đối với an ninh quốc gia.
Trung Quốc gần đây đã đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới tại Hội nghị AI thế giới 2025 diễn ra tại Thượng Hải. Tổ chức này nhắm tới thúc đẩy sử dụng AI một cách an toàn và toàn diện, đồng thời thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia. Mục tiêu của Trung Quốc là thông qua tổ chức này, các quốc gia có thể tăng cường hợp tác về đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa tiềm năng của AI và đạt được sự phát triển, thịnh vượng chung. Đây được xem là bước đi thể hiện kế hoạch của Trung Quốc trong việc cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ bằng cách tự định vị là quốc gia đi đầu trong việc thúc đẩy AI vì lợi ích chung.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cảnh báo về tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các nước hợp tác trong việc quản trị công nghệ này. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc hợp tác quốc tế để đảm bảo AI được phát triển và sử dụng một cách có trách nhiệm.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế. Mỹ và Trung Quốc đang ở trong một cuộc đua để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, không chỉ về công nghệ mà còn về quản trị và tiêu chuẩn toàn cầu.
Hiện tại, chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp và đạo đức.
Một ví dụ cho nỗ lực của Trung Quốc trong việc thúc đẩy AI là sự ra mắt của công ty khởi nghiệp DeepSeek vào đầu năm 2025. DeepSeek đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ và cho phép mọi người tải về và tùy chỉnh miễn phí. Sự kiện này cho thấy Trung Quốc đang tích cực trong việc phát triển và quảng bá AI trên toàn cầu.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo. Kế hoạch này bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này. Kế hoạch tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về việc làm sao cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm.
Quản trị AI đang là một lĩnh vực cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, với cả hai quốc gia đều muốn khẳng định vị thế của mình. Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng các tiêu chuẩn và quy định toàn cầu về AI sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững và có trách nhiệm của công nghệ này.