Thái Lan, một cường quốc sản xuất ô tô và xe máy hàng đầu trong khu vực ASEAN, đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử: thực hiện một cuộc chuyển dịch chiến lược đầy tham vọng sang lĩnh vực phương tiện di chuyển bằng điện. Với một nền tảng công nghiệp vững chắc và chuỗi cung ứng phát triển, quốc gia này đang nỗ lực để trở thành một trung tâm sản xuất xe điện hàng đầu khu vực.

Trong giai đoạn chuyển đổi ưu đãi vào năm 2023, số lượng xe máy điện mới ở Thái Lan đã tăng đến 205%, cho thấy sự quan tâm của người tiêu dùng là rất lớn. Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến nhất, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế-xã hội Thái Lan, với hàng chục triệu chiếc đang lưu hành.

Tầm nhìn ’30@30′ – Kim chỉ nam cho tương lai điện hóa ở Thái Lan. Trái tim của chiến lược điện hóa quốc gia Thái Lan là tầm nhìn ’30@30′, một mục tiêu đầy tham vọng được Ủy ban Chính sách Xe điện Quốc gia đề ra. Mục tiêu này xác định rằng đến năm 2030, các loại xe không phát thải chủ yếu là xe điện chạy pin, phải chiếm ít nhất 30% tổng sản lượng xe được sản xuất trong nước.

Để cụ thể hóa tầm nhìn này, chính phủ đã đặt ra các con số chi tiết: sản xuất 725.000 ô tô điện và 675.000 xe máy điện vào năm 2030. Đây là những con số khổng lồ, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ và một lộ trình rõ ràng để biến Thái Lan thành một trung tâm sản xuất xe điện hàng đầu khu vực.

Lộ trình được chia thành nhiều giai đoạn với các mục tiêu cụ thể hơn: đến năm 2025, xe điện sẽ chiếm 10% sản lượng và đăng ký mới; đến năm 2030, tỷ lệ này tăng lên 30% sản lượng và 40% đăng ký mới; và đến năm 2035, mục tiêu cuối cùng là 50% sản lượng và 100% đăng ký mới là xe điện.

Để hiện thực hóa tầm nhìn ’30@30′, chính phủ Thái Lan đã tung ra các gói hỗ trợ tài chính trực tiếp và gián tiếp, đóng vai trò như những ‘củ cà rốt’ cực kỳ hấp dẫn để kích thích cả phía cung và cầu.

Thị trường xe điện Thái Lan bùng nổ mạnh mẽ trong thời gian trợ giá ban đầu vào năm 2023, rồi đột ngột chững lại trong năm 2024. Dữ liệu sơ bộ cho thấy doanh số xe máy điện đã giảm mạnh tới 52.38% trong năm 2024. Toàn bộ phân khúc xe máy điện nói chung cũng mất đà, với mức giảm 13.9% được ghi nhận trong 5 tháng đầu năm 2025.

Các nguyên nhân chính dẫn đến sự chững lại này được chỉ ra bởi nhiều lý do, bao gồm các yếu tố vĩ mô như nền kinh tế Thái Lan tăng trưởng chậm lại, cùng với mức nợ hộ gia đình cao kỷ lục đã làm suy yếu sức mua của người tiêu dùng.

Thái Lan có những thương hiệu xe máy điện gì? Thị trường xe máy điện Thái Lan có sự phân mảnh và đa dạng. Cuộc cạnh tranh diễn ra giữa các thương hiệu nội địa Thái Lan (như Deco, Hsem, Strom), các thương hiệu toàn cầu có tên tuổi (như NIU từ Trung Quốc, Suzuki từ Nhật Bản), và các thương hiệu khác như DECO, CAKE. Hiện tại, chưa có một thương hiệu nào thực sự chiếm lĩnh được thị trường này.

Dữ liệu từ các cuộc khảo sát gần đây cho thấy một tỷ lệ lớn người Thái (lên tới 84%) sẵn sàng cân nhắc mua xe điện cho lần mua xe tiếp theo của họ. Tuy nhiên, họ cũng chung nỗi lo về thiếu trạm sạc, xe hết pin giữa đường, thời gian sạc lâu cũng như mức độ an toàn vì thị trường có nhiều hãng xe không đủ tin cậy.

Trong những năm gần đây, mạng lưới trạm sạc công cộng tại Thái Lan có sự tăng trưởng đáng kể. Số lượng trạm sạc đã tăng từ khoảng 1.482 trạm vào tháng 5 năm 2023 lên 2.658 trạm vào cuối năm 2023. Tính đến tháng 7 năm 2024, con số này đã là 10.846 điểm sạc công cộng. Chính phủ cũng đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là có 12.000 trạm sạc nhanh vào năm 2030.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng này vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng bùng nổ của số lượng xe điện. Hầu hết các trạm sạc tập trung ở các khu vực đô thị lớn như Bangkok, trong khi các khu vực nông thôn và ngoại ô còn rất thưa thớt. Công suất trung bình tại các trạm sạc ở Thái Lan còn thấp so với các thị trường phát triển khác, dẫn đến thời gian sạc lâu hơn.

Mặc dù mạng lưới trạm sạc cho ô tô đang phát triển, giải pháp cho xe máy điện vẫn còn hạn chế. Hầu hết người dùng xe máy điện vẫn phụ thuộc vào việc sạc tại nhà hoặc tháo pin ra để sạc riêng, điều này không phải lúc nào cũng tiện lợi, đặc biệt với những người sống ở chung cư hoặc không có chỗ đỗ xe riêng.

Trước những thách thức của mô hình sạc cắm truyền thống, mô hình hoán đổi pin đang nổi lên như một giải pháp đột phá. Cơ quan Phát điện Thái Lan (EGAT), một tập đoàn năng lượng nhà nước, đã khởi động một dự án thí điểm quan trọng. Họ cung cấp 51 xe máy điện cho các tài xế xe ôm công nghệ tại quận Bang Kruai, Nonthaburi và lắp đặt 3 trạm hoán đổi pin để phục vụ.

Dự án này không chỉ để thử nghiệm công nghệ mà còn nhằm thu thập dữ liệu về hành vi người dùng, tác động kinh tế, xã hội và môi trường để làm cơ sở cho việc nhân rộng trên toàn quốc. Swap&Go, một công ty khởi nghiệp cũng đang xây dựng nền tảng hoán đổi pin hoạt động 24/7, cho phép người dùng tìm trạm, đặt trước pin và thanh toán thông qua một ứng dụng di động. Swap&Go hứa hẹn việc đổi pin chỉ mất 3 phút và có thể giúp người dùng tiết kiệm tới 30% chi phí so với xe xăng.

Thị trường xe máy điện tại Việt Nam hiện đang đối mặt với một thách thức lớn khi tình nạn xe không đảm bảo chất lượng và xe điện giả đang ngày càng phổ biến. Không chỉ gây ra thiệt hại cho người tiêu dùng, tình trạng này còn ảnh hưởng tiêu cực đến các doanh nghiệp kinh doanh xe máy điện chính hãng. Nguy cơ mất an toàn do thiết bị kém chất lượng dễ gây chập điện, cháy nổ cũng tiềm ẩn và là một mối lo ngại lớn.

Thủ đoạn của những kẻ buôn bán xe máy điện giả ngày càng tinh vi và phức tạp. Mới đây, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an Hà Nội đã khởi tố vụ án hình sự và khởi tố 3 bị can để điều tra về tội sản xuất, buôn bán hàng giả. Người cầm đầu đường dây là N.V.D., sinh năm 1992, trú tại Từ Sơn, Bắc Ninh. Theo kết quả điều tra, N.V.D. cùng đồng phạm đã xây dựng một hệ thống khép kín, từ sản xuất linh kiện, lắp ráp đến hợp thức hóa giấy tờ và đưa hàng giả ra thị trường như xe chính hãng. Họ đã bán trót lọt một số lượng lớn xe giả trong khoảng 6 tháng trở lại đây, với giá bán thấp hơn hàng chính hãng khoảng 4 triệu đồng.

Phòng Cảnh sát kinh tế đã tiến hành khám xét một công ty sản xuất xe máy điện tại tỉnh Bắc Ninh và phát hiện, tạm giữ trên 100 xe máy điện không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp. Các xe này có dấu hiệu làm giả nhãn hiệu, xuất xứ với tổng trị giá hàng hóa trên 1 tỷ đồng. Đây là một con số đáng báo động và cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Theo Thiếu tá Vũ Trung Kiên, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Hà Nội, đường dây này hoạt động rất tinh vi, tổ chức khép kín, từ khâu sản xuất đến lắp ráp. Các đối tượng đã nghiên cứu kỹ thông tin của các dòng xe chính hãng sau đó dùng phương thức, thủ đoạn tinh vi để hợp thức hóa sản phẩm và cách thức tiêu thụ, để thu lời bất chính. Điều này đòi hỏi lực lượng công an phải có biện pháp nghiệp vụ hiệu quả để kịp thời phát hiện, bắt giữ và triệt phá những đường dây làm giả xe máy điện.

Để ngăn chặn tình trạng này, lực lượng công an cần tăng cường biện pháp nghiệp vụ để kịp thời phát hiện, bắt giữ, triệt phá những đường dây làm giả xe máy điện. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần cảnh giác và không nên sử dụng các xe máy điện giả, kém chất lượng, giá rẻ vì tiềm ẩn nhiều rủi ro về cháy nổ, tai nạn kỹ thuật, mất an toàn cho người tiêu dùng. Việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng là chìa khóa để giải quyết vấn đề này.

Xe máy điện đang trở thành xu hướng mới trong lĩnh vực giao thông tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh người dân đang tìm kiếm các giải pháp giao thông thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, đa phần các mẫu xe máy điện hiện nay đều có thiết kế pin gắn chặt trong xe, gây ra nhiều bất tiện cho người sử dụng. Việc phải đẩy xe đến tận nơi cắm sạc không chỉ tốn thời gian mà còn gây bất tiện, đặc biệt là với những người làm nghề giao hàng, vận chuyển hành khách, nơi thời gian lưu thông trên đường là nguồn thu chính.

Hơn nữa, việc cắm sạc trực tiếp vào ổ điện tại nhà cũng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, nhất là khi số lượng xe máy điện tăng lên và các vụ cháy, nổ pin xe điện ngày càng nhiều. Tại các chung cư cũ và nhà trọ, việc sạc xe máy điện thậm chí bị cấm, tạo nên khó khăn cho người lao động. Những vấn đề này đã đặt ra thách thức lớn cho việc phổ biến rộng rãi xe máy điện.

Trước những khó khăn này, nhiều người lao động tại Thành phố Hồ Chí Minh đã tìm đến các giải pháp thay thế, như sử dụng xe máy điện có thể đổi pin. Anh Nguyễn Ngọc Sỹ, một lái xe công nghệ, đã chọn thuê xe máy điện của hãng Selex, một doanh nghiệp Việt Nam đang hoạt động tại Thành phố Hồ Chí Minh. Với giải pháp này, khi xe hết pin, các lái xe có thể đến các điểm sạc để đổi pin, giúp giảm thiểu thời gian chờ sạc và tăng cường an toàn.

Tuy nhiên, việc triển khai các điểm đổi pin công cộng đang gặp khó khăn do vấn đề mặt bằng. Hiện tại, chỉ một số doanh nghiệp như Honda và Selex đang xây dựng các điểm đổi pin, nhưng số lượng vẫn còn hạn chế. Để đạt được mục tiêu khuyến khích người lao động chuyển đổi sang xe máy điện, số lượng điểm đổi pin cần được tăng lên đáng kể.

Người dân tại Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực hưởng ứng chủ trương và hướng dẫn của chính quyền. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu, cần có sự hỗ trợ và quyết sách từ chính quyền để thúc đẩy sự phát triển của xe máy điện và các dịch vụ hỗ trợ đi kèm. Sự phát triển của cơ sở hạ tầng, bao gồm cả các điểm đổi pin công cộng, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích người dân chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện.

Không chỉ người dân, các doanh nghiệp cũng cần có sự hỗ trợ từ chính sách của chính phủ để phát triển rộng rãi các dịch vụ liên quan đến xe máy điện. Từ đó, không chỉ mục tiêu phát triển xe máy điện mà còn giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, hướng tới một tương lai giao thông xanh và bền vững.

Một khi các chính sách và giải pháp được đồng bộ và thực hiện rộng rãi, việc chuyển dịch sang sử dụng xe máy điện sẽ trở nên dễ dàng và phổ biến hơn, mang lại lợi ích cho cả người dân và môi trường.