Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022-2024 đã thành công rực rỡ trong việc khơi dậy và quy tụ ngọn lửa sáng tạo từ mọi miền đất nước. Sự kiện này không chỉ khẳng định sức sống bền bỉ của văn chương mà còn hé lộ muôn mặt vẻ đẹp của đời sống đương đại. Với gần 2.700 tác phẩm tham dự, cuộc thi đã cho thấy sức hút mạnh mẽ của mình đối với các tác giả từ khắp các vùng miền, từ các nhà văn thành danh đến những cây viết trẻ đầy tài năng.

Chủ tịch Hội đồng Giám khảo cuộc thi, nhà văn Nguyễn Bình Phương, cho biết rằng các tác giả đã khắc họa nhiều khía cạnh của đời sống xã hội, từ những vấn đề phổ quát đến những biến chuyển thầm lặng, từ vấn đề cộng đồng tới ứng xử cá nhân. Không ít tác phẩm đề cập tới sự nghiền ngẫm, chất vấn các vết thương đã thuộc về lịch sử nhưng chưa được chữa trị triệt để. Điều này cho thấy sự đa dạng và sâu sắc trong cách tiếp cận chủ đề của các tác giả.

Tác giả Lê Văn Thân, người đã giành giải Tư, chia sẻ rằng công việc chính của anh là giáo viên Toán, và việc viết lách với anh vô cùng tùy hứng. Giải thưởng này sẽ là cú hích khiến anh nhìn nhận nghiêm túc đối với việc viết, và có thể sẽ mở ra một hướng đi mới trong sự nghiệp viết lách của anh. Trong khi đó, nhà văn Cao Duy Sơn đánh giá cao cách tiếp cận của tác phẩm “Bờ sông lặng sóng” của Vũ Ngọc Thư (giải Nhì), một cách tiếp cận mang đến xúc động mạnh mẽ bởi tình thương và lòng nhân ái.

Những lát cắt khác của đời sống cũng hiện lên chân thực trong các tác phẩm dự thi. Từ chuyện tranh chấp đất ao ở nông thôn miền Bắc của Đào Quốc Vịnh (giải Tư) đến vẻ đẹp thơ mộng trong sinh hoạt của đồng bào miền núi qua “Rượu hoa mất trí” của Như Bình (giải Tư), mỗi tác phẩm đều cho thấy sự chỉn chu, trách nhiệm của người sáng tạo. Các tác phẩm này không chỉ phản ánh thực tế mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.

Tác giả Vương Đình Khang chia sẻ rằng anh đã được đi chu du qua nhiều miền chữ nghĩa qua các truyện ngắn của các tác giả dự thi. Độc giả ngày nay đòi hỏi cao hơn những tác phẩm có hơi thở cuộc sống cùng nghệ thuật sáng tạo trong cách viết. Điều này cho thấy rằng, văn chương không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là một cách để kết nối con người với con người, và với cuộc sống xung quanh.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng việc để trống hạng mục cao nhất của cuộc thi thể hiện đòi hỏi cao nhưng hết sức chính đáng. Đó là lời nhắc ý vị trong giới văn chương rằng còn những bước hoàn thiện ở phía trước mà mỗi tác giả cần vươn tới nếu thật sự muốn chinh phục đỉnh cao của nghệ thuật truyện ngắn. Điều này cũng cho thấy rằng, cuộc thi không chỉ là một cuộc thi mà còn là một động lực để các tác giả phấn đấu và trưởng thành.

Giá trị lớn nhất mà Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022-2024 mang lại là sự khẳng định vai trò của văn chương trong việc soi chiếu cuộc sống và nuôi dưỡng tâm hồn con người. Như Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, đã nói, mỗi truyện ngắn mang vẻ đẹp riêng, tiếng nói riêng, khoảnh khắc riêng của đời sống mà nếu không có nhà văn, những điều đó sẽ bị chôn vùi, khuất lấp. Văn chương có sức mạnh to lớn trong việc ghi lại và phản ánh cuộc sống, và Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022-2024 đã khẳng định điều đó.

Tạp chí Người Hà Nội gần đây đã giới thiệu một tuyển tập thơ đặc sắc của nữ tác giả Giang Đăng, mang đến cho độc giả những trải nghiệm cảm xúc sâu sắc và phong phú về cuộc sống và tình yêu. Trong tuyển tập này, hai bài thơ nổi bật là ‘Cô đơn’ và ‘Hạ vàng’ đã thể hiện rõ nét phong cách thơ độc đáo của Giang Đăng.

Bài thơ ‘Cô đơn’ là một phản ánh sâu sắc và tinh tế về nỗi cô đơn trong cuộc sống. Qua việc sử dụng màu sắc và hình ảnh một cách khéo léo, người viết đã thể hiện sự trống rỗng và tìm kiếm ý thơ để lấp đầy khoảng trống đó. Những dòng thơ nhẹ nhàng và tinh tế đã tạo nên một không gian để người đọc cảm nhận được nỗi đau của sự cô đơn, đồng thời mời gọi sự đồng cảm và sẻ chia.

Bài thơ ‘Hạ vàng’ là một tác phẩm khác của Giang Đăng, đánh dấu sự trở lại của mùa hạ với những ký ức và cảm xúc sâu sắc. Bài thơ đã đan kết một cách tài tình giữa hình ảnh và âm thanh để tạo nên một bức tranh sống động về mùa hạ, với những tình cảm yêu thương và chia ly. Những dòng thơ như lời tự sự của một tâm hồn, đưa người đọc trở về với những ngày tháng của tuổi trẻ và tình yêu, gợi lên những cảm xúc thân quen và ấm áp.

Tác giả Giang Đăng, tên thật là Nguyễn Thị Thu Hương, sinh năm 1975 tại Hải Dương, hiện đang sống và làm việc tại Hà Nội. Bà là hội viên của Hội Nhà văn Hà Nội và đã xuất bản nhiều tác phẩm thơ đáng chú ý. Với phong cách thơ đặc trưng, giàu cảm xúc và sâu sắc, Giang Đăng đã để lại dấu ấn trong lòng người đọc với những bài thơ về tình yêu, cuộc sống và nỗi nhớ. Các tác phẩm của bà không chỉ phản ánh những góc nhìn mới về cuộc sống mà còn góp phần làm giàu thêm văn học Việt Nam đương đại.

Thông qua các bài thơ của Giang Đăng, người đọc có thể cảm nhận được sự tinh tế và sâu sắc trong cách nhìn nhận về cuộc sống và tình yêu. Việc sử dụng ngôn ngữ một cách tài tình và hình ảnh một cách sống động đã tạo nên những tác phẩm thơ đáng nhớ, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Phạm Công Thắng – Một Người Đa Tài Với Đam Mê Bất Tận

Có thể nói, tên tuổi của Phạm Công Thắng đã trở nên vô cùng quen thuộc với công chúng yêu thích nghệ thuật, đặc biệt là nhiếp ảnh và văn học. Với hơn 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực báo chí, nhiếp ảnh, và văn học, ông đã chứng minh sự đam mê và kiên nhẫn của mình trong việc theo đuổi đam mê nghệ thuật. Sinh năm 1954, ông đã gắn bó với ngành báo chí và nhiếp ảnh từ lâu và được biết đến với biệt danh ‘lãng du’ bởi sự nghiệp của mình gắn liền với việc đi lại, khám phá và sáng tạo.

Làm phóng viên ảnh đã giúp ông có cơ hội lặn lội khắp mọi nơi, bắt gặp những khoảnh khắc sự kiện quan trọng và phục vụ tòa báo. Sự đam mê với nhiếp ảnh đã thôi thúc ông bước vào con đường nhiếp ảnh nghệ thuật, một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và sáng tạo. Ngoài việc gắn bó với ngành hàng không, ông còn có cơ hội khám phá nhiều quốc gia khác. Thành quả của ông là 3 cuộc triển lãm ảnh và 2 tập sách ảnh cá nhân.

Triển lãm ảnh đầu tiên có tên ‘Quê hương’ được tổ chức vào năm 1999 tại Thanh Hóa, với những tác phẩm ảnh đậm chất xứ Thanh. Tiếp theo là triển lãm ‘Khoảnh khắc’ vào năm 2011, ghi lại những mặt của đời sống xã hội. Và gần đây nhất là triển lãm ảnh ‘Những lát cắt cuộc sống’ vào năm 2024. Không dừng lại ở đó, ông tiếp tục ‘lãng du’ với một không gian mới – văn học. Trong vòng 5 năm từ 2021-2025, ông đã cho ra đời 4 tập truyện ngắn.

Các tác phẩm của ông nhận được nhiều đánh giá tích cực từ các nhà văn và nhà phê bình văn học. Phong cách của ông có thể được tóm tắt bằng những từ ‘sống động, nhân văn’. Song song với sự nghiệp văn học, ông cũng xây dựng một bảo tàng mini ‘Không gian lưu giữ và trưng bày ký ức Nhiếp ảnh’.

Vào ngày 7/6/2025, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã công nhận và trao bằng xác lập kỷ lục Việt Nam cho công trình lưu giữ này. Phạm Công Thắng đã chứng minh rằng ‘gừng càng già càng cay’, vẫn tiếp tục tích cực hoạt động và sáng tạo ở tuổi ‘thất thập’. Với những đóng góp của mình, ông đã trở thành một hình tượng tiêu biểu cho sự đam mê và sáng tạo nghệ thuật.

Thông qua các tác phẩm của mình, Phạm Công Thắng đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến cuộc sống và con người, thể hiện qua những khoảnh khắc và hình ảnh sống động. Ông đã sử dụng nhiếp ảnh và văn học như là phương tiện để thể hiện và chia sẻ những cảm xúc và suy nghĩ của mình với công chúng.

Không chỉ là một nghệ sĩ, mà còn là một người sưu tầm và lưu giữ ký ức, Phạm Công Thắng đã thể hiện sự tận tâm và tâm huyết trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật. Với sự nghiệp đa tài và phong phú của mình, ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng và trở thành một phần quan trọng của văn hóa nghệ thuật Việt Nam.

Giải thưởng văn chương luôn là một vấn đề nhạy cảm và khó khăn, đặc biệt là khi có nhiều dư luận trái chiều về chất lượng và giá trị của các tác phẩm đoạt giải. Mới đây, cuộc thi truyện ngắn báo Văn Nghệ 2022-2024 đã gây ra nhiều tranh cãi khi tác phẩm “Trăm Ngàn” của tác giả Ngô Tú Ngân được trao giải nhì.

Trước và sau lễ trao giải, nhiều người đã lên tiếng chỉ trích và so sánh tác phẩm này với các tác phẩm khác, đặc biệt là của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Một số nhà phê bình cho rằng “Trăm Ngàn” có nội dung và phong cách “viết theo kiểu của chị Tư” nhưng với “phiên bản lỗi”. Họ cho rằng tác phẩm này thiếu ý nghĩa và chỉ tập trung vào việc miêu tả cuộc đời khổ sở của một người đàn ông.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương, chủ tịch hội đồng giám khảo, đã lên tiếng về vấn đề này. Ông cho rằng việc đánh giá một tác phẩm văn chương là rất chủ quan và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Ông khẳng định rằng, ngoài chất lượng của tác phẩm, việc đoạt giải còn phụ thuộc vào tính cân bằng giữa các giá trị truyền thống và sáng tạo mới, giữa giá trị của vẻ đẹp văn chương thuần túy và giá trị giáo dục nhân tính.

Ông Phương cũng nhấn mạnh rằng, trong nghệ thuật, không có công thức để tạo ra một tác phẩm xuất sắc và cơ duyên cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc một tác phẩm được giải. Điều này cho thấy rằng, việc đánh giá một tác phẩm văn chương không phải là một việc đơn giản và đòi hỏi sự khách quan và toàn diện.

Nhà văn Bảo Ninh, thành viên hội đồng chung khảo, góp ý rằng giám khảo các cuộc thi văn chương nên có thêm tiếng nói của các nhà phê bình để có thể đánh giá một cách toàn diện và khách quan hơn. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng các tác phẩm đoạt giải thực sự xứng đáng và có giá trị.

Cuộc thi truyện ngắn báo Văn Nghệ 2022-2024 đã gây ra nhiều tranh cãi và dư luận về chất lượng và giá trị của các tác phẩm đoạt giải. Điều này một lần nữa cho thấy rằng, giải thưởng văn chương luôn là một vấn đề nhạy cảm và khó khăn. Việc đánh giá và trao giải cho các tác phẩm văn chương đòi hỏi sự khách quan, toàn diện và cân nhắc kỹ lưỡng.

Xem thêm thông tin về cuộc thi và các tác phẩm đoạt giải tại vannghe.vn.

Tính phổ quát và tính đặc thù là hai khái niệm không thể tách rời trong thế giới văn chương. Việc khám phá và tìm kiếm những giá trị phổ quát trong văn học là một nhu cầu thiết yếu, giúp người đọc nhận ra sự tương đồng và mối kết nối giữa các cá nhân và cộng đồng. Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung vào tính phổ quát mà bỏ qua tính đặc thù, giá trị của văn chương sẽ trở nên mờ nhạt, thiếu sức sống và không thể chạm đến trái tim của người đọc.

Ngược lại, nếu chỉ tập trung vào tính đặc thù, văn chương sẽ trở nên khép kín và tự trị, khó có thể kết nối với cộng đồng nhân loại. Văn chương cần tìm được sự cân bằng giữa tính phổ quát và tính đặc thù. Cái phổ quát cần phải được nhìn nhận và thể hiện thông qua cái riêng, cái đặc thù của mỗi cá nhân và cộng đồng. Chỉ khi có sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố này, văn chương mới có thể đạt đến giá trị chân thực và sâu sắc.

Các nhà văn như Nguyễn Trung Thành, Nguyễn Bình Phương, và Trương Đăng Dung đã thể hiện xuất sắc mối quan hệ này trong tác phẩm của mình. Họ bắt đầu từ những câu chuyện riêng, những trải nghiệm cá nhân để khám phá và thể hiện những giá trị phổ quát của nhân loại. Trong Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, cụ Mết đã nói lên chân lý của việc cần phải tiến hành bạo lực cách mạng: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Đó là một sự lựa chọn dựa trên điều kiện cụ thể của dân tộc, nhằm bảo vệ hòa bình và tự do.

Còn trong tiểu thuyết của Nguyễn Bình Phương, cái ác được xem xét trong bối cảnh cụ thể của cuộc chiến tranh, của những xung đột văn hóa – xã hội Việt Nam. Qua đó, tác giả thể hiện một cách sâu sắc và đa chiều về bản chất của con người. Tương tự, trong thơ Trương Đăng Dung, người đọc nhận ra nhiều phạm trù phổ quát gắn với nhân loại nói chung. Nhưng, nỗi bất an của tồn tại người trong nhiều tác phẩm của ông phải được kích hoạt từ chính cuộc đời, thân phận một người Việt Nam, sinh ra ở một vùng trũng về văn minh, trong một thời đại đầy khắc nghiệt của chiến tranh, bệnh tật, đói nghèo…

Từ “sự tồn sinh cá nhân” ấy, qua những ưu tư nghiêm khắc, cái phổ quát mới có da thịt và linh hồn để không trở nên mơ hồ, rỗng nghĩa. Như vậy, tính phổ quát và tính đặc thù là hai mặt không thể thiếu trong văn chương. Khi văn chương biết kết hợp và hài hòa hai yếu tố này, nó sẽ tạo ra những tác phẩm có giá trị sâu sắc, có thể chạm đến trái tim của người đọc và để lại dấu ấn lâu dài trong lòng họ.