Hát Thường Rang, Bộ mẹng – Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của dân tộc Mường, tỉnh Phú Thọ, vừa được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận và đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là một trong những sinh hoạt văn hóa thuộc loại hình nghệ thuật dân gian nổi bật nhất của dân tộc Mường.

Hát Thường Rang, Bộ mẹng còn được đồng bào Mường gọi là Rằng Đang, Rằng Thường, có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần và tập tục cộng đồng. Người Mường sáng tạo nên làn điệu dân ca trữ tình đặc sắc này trong quá trình sinh sống, lao động sản xuất và trong quan niệm tín ngưỡng dân gian từ hàng nghìn năm trước.

Trong tiếng Mường, Thường Đang có nghĩa là cặp đôi, Bộ mẹng chỉ sự nói chuyện mang tính trang trọng. Điểm chung của thể loại này là diễn xướng theo lối hát – nói – ngâm – ngợi, có tính tự sự và đối đáp giữa hai người. Từ sự gần gũi, mộc mạc, truyền cảm, giai điệu Thường Đang, Bộ mẹng được thể hiện bằng cả tâm hồn và tình cảm của người Mường.

Lời hát phong phú, phù hợp với sắc thái riêng của từng sự kiện, tình huống và in sâu, hòa đậm trong làng Mường, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của đồng bào. Nhiều nghệ nhân đã cống hiến cả cuộc đời để giữ gìn và truyền dạy loại hình nghệ thuật này.

Nghệ nhân ưu tú Bạch Thị Đào, 70 tuổi, vẫn làm say đắm lòng người với giọng hát của mình. Bà đã thành lập Câu lạc bộ Dạy và hát dân ca, đánh chiêng Mường với 40 thành viên. Các nghệ nhân có vai trò “giữ lửa” và “truyền lửa” đam mê cho thế hệ sau.

Nhiều câu lạc bộ hát Mường đã được thành lập, các cuộc thi và giao lưu hát trong cộng đồng được tổ chức, góp phần lan tỏa giá trị truyền thống trong nhịp sống hiện đại. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Bùi Huy Vọng cũng đã cùng một số người tâm huyết tổ chức nhiều cuộc giao lưu, thu hút hơn 100 nghệ nhân nòng cốt hát dân ca Mường, ghi hình, thu âm và đăng trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, trong nhịp sống hiện đại, dân ca Mường có nguy cơ mai một. Đồng bào Mường mong muốn tiếp tục có những cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích để hát Thường Rang, Bộ mẹng – di sản văn hóa sống động, mạch nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, tinh thần người Mường còn mãi như hơi thở và đất trời bản Mường.

Trong không khí chào mừng 80 năm Ngày Quốc khánh 2/9, Cục Điện ảnh sẽ tổ chức triển lãm thành tựu đất nước từ ngày 28/8 đến ngày 5/9/2025 tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Việt Nam, Hà Nội. Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang đến một cái nhìn tổng quan về hành trình phát triển của điện ảnh Việt Nam, cũng như quảng bá văn hóa dân tộc đến với công chúng.

Triển lãm sẽ diễn ra trên diện tích 475m2 với thiết kế hiện đại và ứng dụng công nghệ tiên tiến, kết hợp bản sắc văn hóa dân tộc. Sự kiện được chia thành nhiều phân khu sáng tạo, bao gồm khu vực check-in 360 độ, nơi khách tham quan có thể tạo video ngắn và chia sẻ lên mạng xã hội, tạo nên hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, triển lãm còn có khu vực lịch sử điện ảnh, trưng bày các thiết bị huyền thoại như máy quay phim 35mm – một biểu tượng gắn liền với điện ảnh cách mạng Việt Nam. Khách tham quan sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng và tìm hiểu về lịch sử phát triển của điện ảnh Việt Nam thông qua các thiết bị và hình ảnh tư liệu.

Một điểm nhấn khác của triển lãm là khu vực phim trường số, tái hiện bối cảnh 3D chân thực từ các bộ phim nổi tiếng của Việt Nam như ‘Đào – phở và piano’, ‘Tấm Cám’, ‘Cô Ba Sài Gòn’, ‘Lật mặt’… Khách tham quan có thể trải nghiệm nhập vai độc đáo trong các bối cảnh này, tạo nên những bức ảnh và kỷ niệm đáng nhớ.

Khu vực trải nghiệm công nghệ cũng được thiết kế để mang đến cho khách tham quan trải nghiệm sản xuất phim hiện đại, cũng như giới thiệu tiềm năng ứng dụng trong đào tạo và quảng bá thông qua ứng dụng thực tế ảo và công nghệ ghi hình chuyển động.

Trong suốt 9 ngày diễn ra triển lãm, phòng chiếu phim sẽ liên tục chiếu các tác phẩm điện ảnh tiêu biểu như ‘Mắt biếc’, ‘Maika – Cô bé đến từ hành tinh khác’, ‘Đào – phở và piano’, ‘Lật mặt 7: Một điều ước’. Những bộ phim này không chỉ có giá trị nghệ thuật cao mà còn đóng góp vào việc xây dựng thương hiệu điện ảnh Việt Nam.

Triển lãm hướng tới mục tiêu xây dựng thương hiệu điện ảnh Việt Nam với các bộ phim chiếm trên 50% thị phần rạp chiếu và truyền hình. Sự kiện này không chỉ tôn vinh những thành tựu của điện ảnh Việt Nam mà còn khẳng định vai trò của ngành trong công nghiệp giải trí và văn hóa.

Thông qua các trải nghiệm tương tác và các hoạt động tại triển lãm, thông điệp về bản sắc văn hóa, lịch sử cách mạng và sự phát triển của điện ảnh Việt Nam sẽ được truyền tải đến công chúng. Sự kiện này dự kiến sẽ thu hút đông đảo khách tham quan và mang đến những trải nghiệm đáng nhớ cho người yêu điện ảnh.

Thông tin thêm về sự kiện có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của Cục Điện ảnh.

Tham gia các cuộc thi quốc tế đã trở thành một phần quan trọng trong sự nghiệp của nhiều nghệ sĩ Việt Nam. Việc này không chỉ giúp họ quảng bá văn hóa và nghệ thuật của Việt Nam ra quốc tế mà còn là cơ hội để họ chứng minh năng lực và tiếp cận khán giả quốc tế.

Gần đây, nhiều nghệ sĩ Việt Nam đã tạo được ấn tượng tại các cuộc thi quốc tế. Ca sĩ Phương Mỹ Chi đã gây chú ý khi lọt vào chung kết Sing! Asia2025, một cuộc thi âm nhạc diễn ra tại nhiều địa điểm ở châu Á. Với nhiều khán giả, thành tích này là xứng đáng cho nỗ lực của cô trong thời gian qua. Phương Mỹ Chi và ê-kíp của mình đã khéo léo kết hợp yếu tố truyền thống và hiện đại thông qua âm nhạc, trang phục, và góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.

Trước đó, ca sĩ Chi Pu đã tham gia chương trình truyền hình ‘

Người mẫu Quỳnh Anh cũng đã giành được thành công khi trở thành quán quân Siêu mẫu châu Á2021, diễn ra tại Singapore. Chiến thắng của Quỳnh Anh được nhận xét là xứng đáng bởi cô đã luôn giữ phong thái chuyên nghiệp và nỗ lực trong từng thử thách.

Mới đây, ca sĩ Đức Phúc đã được chọn để đại diện cho Việt Nam tham gia Intervision2025 tại Moscow, Nga. Đây là cuộc thi âm nhạc quy tụ 20 nghệ sĩ đến từ các quốc gia thuộc khối BRICS, Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG), và khu vực Trung Đông.

Tuy nhiên, để có thể đạt được thành công tại các cuộc thi quốc tế, nghệ sĩ Việt Nam cần có chiến lược rõ ràng và sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Ông Phan Anh, đại diện Công ty VMAS, cho rằng nghệ sĩ khi tham gia các cuộc thi cần có chiến lược cụ thể và chi tiết. Phương Mỹ Chi cũng thừa nhận rằng sự kiên định với con đường kể câu chuyện văn hóa Việt Nam bằng âm nhạc một cách chân thành và gần gũi đã giúp cô đi được đến vòng này.

Người mẫu Quỳnh Anh cũng tiết lộ chiến lược mà cô đã rút ra được trong hành trình chinh phục danh hiệu quán quân Siêu mẫu châu Á là tinh thần dám thử sức.

Tóm lại, tham gia các cuộc thi quốc tế là cơ hội để nghệ sĩ Việt Nam quảng bá văn hóa, nghệ thuật và chứng minh năng lực. Tuy nhiên, để đạt được thành công, họ cần có chiến lược rõ ràng, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần dám thử sức.

Ở thủ đô Vientiane của Lào, một gia đình nhỏ đã âm thầm giữ gìn và truyền lại tiếng Việt qua 4 thế hệ, như một dòng chảy văn hóa không bao giờ cạn. Đó là gia đình bà Nguyễn Thị Nương, một người phụ nữ gốc Việt 97 tuổi, người đã không ngừng nỗ lực để bảo tồn tiếng mẹ đẻ và văn hóa Việt tại một đất nước xa lạ.

Bà Nương sinh ra và lớn lên trong một thời kỳ đầy biến động, cùng gia đình định cư tại Lào và xây dựng cuộc sống mới. Dù sống giữa một cộng đồng đa văn hóa, nhưng trong căn nhà nhỏ của bà, tiếng Việt vẫn luôn được nói và yêu thương. “Các cháu đi học thì tự nhiên biết tiếng Lào nhưng về nhà là phải nói tiếng Việt. Bố mẹ, vợ chồng, con cái, ai cũng phải nói tiếng Việt hết. Không cho nói tiếng Lào trong nhà, thế nên các cháu không đứa nào nói ngọng. Biết hết tiếng Việt!” – bà Nương chia sẻ với giọng nói chậm rãi nhưng đầy tự hào.

Không chỉ tập trung vào việc giữ gìn ngôn ngữ, gia đình bà Nương còn kiên trì bảo tồn văn hóa Việt qua những phong tục, tập quán truyền thống. Từ những bữa ăn gia đình với lời mời “Mời ông bà, mời bố mẹ…” đến những nghi lễ cổ truyền như giỗ, Tết hay cả Tết Đoan Ngọ mồng 5/5 với tục “giết sâu bọ,” mọi tập tục đều được giữ vẹn nguyên.

Ở tuổi 97, bà Nương vẫn minh mẫn và sống trong tình yêu thương của con cháu. Con cháu bà không chỉ học được tiếng Việt mà còn học cả cách sống, cách làm người theo đúng cốt cách người Việt Nam. “Tôi gìn giữ tiếng Việt vì đó là tiếng của mẹ đẻ, của quê hương, đất nước. Xa quê hương, mình càng không thể để mất” – bà nói. Sự kiên định ấy đã được truyền lại qua các thế hệ như một dòng chảy văn hóa không bao giờ cạn.

Cháu ngoại của bà, chị Phạm Thu Hương, cũng chia sẻ về việc gia đình chị đã ở Lào 4 đời. Ông bà ngoại và cha mẹ chồng của chị là bạn chiến đấu với nhau từ thời chiến tranh. Các con chị đều nói và viết được tiếng Việt. “Muốn gìn giữ gốc tiếng Việt cho thế hệ trẻ, mọi người trong gia đình đều phải có quyết tâm lớn, giữ gìn truyền thống, phong tục và dành thời gian dài vun đắp” – chị Hương nói.

Anh Trần Viết Thanh Phong, con trai chị Hương và là chắt ngoại của bà Nương, cho biết anh biết nói tiếng Việt từ khi còn nhỏ. Ba mẹ anh dạy rằng mình là người Việt thì phải gìn giữ văn hóa và tiếng nói của người Việt. “Trong thời đại toàn cầu hóa, việc biết nhiều thứ tiếng là một lợi thế nhưng giữ được cái gốc mới là điều quan trọng nhất. Phải nhớ mình là người Việt và nói được tiếng Việt” – anh Phong chia sẻ.

Gia đình bà Nương không phải là trường hợp duy nhất nhưng là một trong những ví dụ điển hình tiêu biểu về việc gìn giữ tiếng Việt nơi xứ người. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, văn hóa và ngôn ngữ dễ dàng bị hòa tan thì việc một gia đình có 4 thế hệ sinh sống tại Lào nhưng vẫn giữ được sự tinh anh, chuẩn mực của tiếng Việt là điều vô cùng đáng quý.

Bởi ngôn ngữ không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là cầu nối tâm hồn, là nơi lưu giữ ký ức, văn hóa và cội nguồn dân tộc. Câu chuyện về gia đình bà Nguyễn Thị Nương ở Vientiane là một bản nhạc đẹp về tình yêu tiếng Việt, tình yêu văn hóa cội nguồn, và là minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt của văn hóa Việt, được nuôi dưỡng bằng tình yêu và ý chí qua từng thế hệ.

Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã phối hợp với nhóm nghệ sĩ ‘Ngũ hình’ tổ chức khai mạc triển lãm ‘Ngũ hình 2’ tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám vào chiều ngày 2/8.

Đây là lần thứ hai nhóm Ngũ hình tổ chức triển lãm, với không gian trưng bày tại nhà Tiền Đường, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Triển lãm ‘Ngũ hình 2’ tập trung vào năm dạng hình khối đặc trưng tương ứng với mỗi hành trong văn hóa truyền thống Việt Nam: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Mỗi hình dạng này đều mang những đặc điểm và ý nghĩa riêng biệt.

Hình tròn tượng trưng cho sự đầy đặn, cân bằng của Kim; hình lượn sóng, cong đại diện cho sự lưu động, biến hóa của Thủy; hình chữ nhật, dài tượng trưng cho sự phát triển, tăng tiến của Mộc; hình tam giác thể hiện sự năng động, nhiệt huyết của Hỏa; và hình vuông đại diện cho sự ổn định, bền vững của Thổ.

Tên của nhóm Ngũ hình xác định hướng đi của nhóm, lấy nền tảng cơ bản tạo hình và văn hóa truyền thống làm cảm hứng để phát huy và tiếp biến. Trong không gian văn hóa đặc biệt của Văn Miếu – Quốc Tử Giám, nhóm họa sĩ và kiến trúc sư, những người yêu mến văn hóa truyền thống, mong muốn biểu lộ tình cảm đó qua các tác phẩm của mình.

Triển lãm trưng bày 25 tác phẩm của các họa sĩ: Bùi Hải Nam, Trường Thịnh, Nguyễn Đức Phương, Phạm Duy Quỳnh, và KTS Trần Minh Tuấn. Các tác phẩm là những rung động với thiên nhiên, văn hóa và con người Việt Nam, những vẻ đẹp vừa thân quen và đôi khi bị lãng quên trong dòng chảy gấp gáp của cuộc sống hôm nay.

Phó Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám, bà Nguyễn Liên Hương, cho biết: ‘Văn Miếu – Quốc Tử Giám là không gian văn hóa, lịch sử đặc biệt, biểu tượng cho truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của dân tộc. Chúng tôi luôn nỗ lực đưa Văn Miếu – Quốc Tử Giám trở thành một không gian văn hóa mở, nơi tinh hoa xưa gặp gỡ sức sáng tạo của hiện tại.’

Triển lãm ‘Ngũ hình 2’ là một trong những hoạt động như thế, thể nghiệm cách biểu hiện mới với văn hóa dân gian qua góc nhìn của nghệ thuật tạo hình. Triển lãm sẽ diễn ra từ ngày 2/8/2025 đến hết ngày 13/8/2025 tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám.