Lộ trình hoàn thiện chính sách hình sự – Luật số 86/2025/QH15

Là một phần quan trọng trong hệ thống pháp luật của Việt Nam, Luật số 86/2025/QH15 đã được ban hành với mục tiêu tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo và phù hợp với thực tiễn. Với hiệu lực từ ngày 01/7/2025, luật này đã đưa ra nhiều sửa đổi, bổ sung quan trọng trong Bộ luật Hình sự, thể hiện sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm.

Một trong những điểm nổi bật của Luật số 86/2025/QH15 là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tám tội danh. Quyết định này được đánh giá là phù hợp với xu hướng chung của thế giới về giảm thiểu áp dụng án tử hình và thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước ta. Việc loại bỏ hình phạt tử hình cũng đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, Luật số 86/2025/QH15 cũng quy định điều kiện chặt chẽ hơn để được giảm án cho người bị kết án tù chung thân về tội ‘Tham ô tài sản’ và ‘Nhận hối lộ’. Cụ thể, chỉ khi người phạm tội đã tự nguyện nộp lại ít nhất ba phần tư số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ và tích cực hợp tác, lập công thì mới được xem xét giảm án. Đây là thay đổi mang tính chiến lược nhằm giải quyết hạn chế kéo dài trong việc thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng.

Luật số 86/2025/QH15 cũng mở rộng đối tượng không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình mà mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bổ sung này thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nhà nước ta trong chính sách hình sự, bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của người bị kết án trong những trường hợp đặc biệt.

Một quy định mới đáng chú ý khác là việc bổ sung tội danh ‘Sử dụng trái phép chất ma túy’ tại Điều 256a Bộ luật Hình sự. Việc hình sự hóa hành vi này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong quá trình cai nghiện, khắc phục tình trạng tái nghiện phổ biến và kéo dài thời gian điều trị không hiệu quả.

Law số 86/2025/QH15 cũng điều chỉnh theo hướng tăng mức phạt tiền trong nhiều tội danh liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường và an toàn thực phẩm. Mức phạt tiền tăng lên gấp đôi trong nhiều trường hợp, phù hợp với thực tiễn xử lý tội phạm phi bạo lực, đồng thời khuyến khích áp dụng hình phạt tiền thay thế tù có thời hạn với người phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, có điều kiện khắc phục hậu quả.

Kết luận, Luật số 86/2025/QH15 là một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Những quy định mới phản ánh sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm. Tuy nhiên, để các quy định này đi vào cuộc sống, rất cần sự phối hợp đồng bộ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tăng cường đào tạo người tiến hành tố tụng và giám sát thực hiện một cách chặt chẽ.

Cuối năm 2020, cái chết đột ngột của doanh nhân trẻ Lin Qi đã gây chấn động trong ngành công nghệ và giải trí Trung Quốc. Lin Qi, người sáng lập Yoozoo Games, một công ty game nổi tiếng tại Thượng Hải, và cũng là nhà sản xuất của dự án phim khoa học viễn tưởng ‘The Three-Body Problem’ (Tam Thể) hợp tác với Netflix, đã ra đi một cách thê thảm.

Lin Qi sinh năm 1981, là một trong những doanh nhân trẻ giàu có nhất Trung Quốc. Anh nhanh chóng trở thành một gương mặt quen thuộc trong giới công nghệ nhờ các sản phẩm game như ‘Game of Thrones: Winter Is Coming’. Vào năm 2020, anh đứng thứ 870 trong danh sách những doanh nhân giàu nhất Trung Quốc với khối tài sản ước tính 6,8 tỷ nhân dân tệ.

Dự án đầy tham vọng của Lin Qi là chuyển thể bộ tiểu thuyết ‘Tam Thể’ của nhà văn Lưu Từ Hân thành series truyền hình quốc tế, hợp tác với Netflix và các nhà sản xuất tên tuổi. Tuy nhiên, dự án này lại trở thành ngòi nổ dẫn đến thảm kịch.

Lin Qi nhập viện vào ngày 15/12/2020 và qua đời vào ngày 25/12/2020. Bệnh viện Huashan ở Thượng Hải xác định anh đã bị đầu độc bằng tetrodotoxin, một loại độc tố thần kinh thường có trong cá nóc. Cuộc điều tra sau đó phát hiện ra rằng có ít nhất 5 loại chất độc khác nhau trong cơ thể Lin Qi, bao gồm cả thủy ngân và tetrodotoxin.

Nghi phạm của vụ án là Xu Yao, một đồng nghiệp tại Yoozoo Games. Xu Yao được cho là ám ảnh với bộ phim ‘Breaking Bad’ và đã tự lập một phòng thí nghiệm sản xuất chất độc tại Thượng Hải. Hắn đã mua hơn 100 loại chất độc khác nhau và thường xuyên thử nghiệm độc trên động vật.

Xu Yao đã chuẩn bị một lọ gồm 30 viên probiotic có giấu một viên thuốc độc và đưa cho Lin Qi. Viên thuốc độc này đã gây ra cái chết của Lin Qi. Cuộc điều tra đã làm rõ nhiều chi tiết của vụ án, bao gồm việc Xu Yao mua và tự chế độc.

Mâu thuẫn từ dự án phim ‘Tam Thể’ cũng được cho là một trong những nguyên nhân dẫn đến vụ ám sát. Lin Qi bắt đầu lo lắng về tiến độ chậm trễ của dự án và có ý định thay thế Xu Yao trong vai trò sản xuất phim.

Ngoại ra, một số người khác tại Yoozoo Games cũng đã bị đầu độc. Vào năm 2024, Xu Yao bị đưa ra xét xử và tuyên án tử hình.

Vụ án này đã gây shock trong ngành công nghệ và giải trí Trung Quốc, và đã làm dấy lên lo ngại về vấn đề an toàn và bảo mật trong ngành công nghiệp giải trí. Tam Thể và Netflix vẫn tiếp tục là những cái tên nổi bật trong ngành công nghiệp giải trí hiện nay.

Ngày 31/12/2024, Tòa án nhân dân thành phố Đà Nẵng đã tuyên án tử hình đối với Đoàn Mai Khanh, 30 tuổi, về tội giết người. Bị cáo này đã gây ra cái chết của mẹ ruột mình, bà M.T.B.H., 55 tuổi, và sau đó kéo thi thể mẹ ra sông Thu Bồn để phi tang.

Theo cáo trạng, vào sáng ngày 31/12/2024, Khanh thức dậy và đi xuống bếp tìm thức ăn nhưng không thấy. Cho rằng mẹ không lo chu đáo việc ăn uống cho mình, Khanh đã bực tức và lấy một con dao đến chỗ bà H. đang ngủ. Trong lúc sát hại mẹ, Khanh đã đâm một nhát dao vào vùng cổ bà H. Sau đó, khi xác định mẹ đã tử vong, vào tối cùng ngày, Khanh đã dùng chăn bông cuộn thi thể mẹ và kéo ra hướng khu vực sông Thu Bồn với mục đích vứt xuống sông để phi tang.

Tuy nhiên, khi đến đoạn chợ Phú Thuận, Khanh đã để xác bà H. trên đường và ngồi bên lề đường nghỉ ngơi. Lúc này, người dân địa phương đã phát hiện sự việc và trình báo công an xã.

Quá trình điều tra và xét xử, bị cáo Khanh đã thừa nhận hành vi dùng dao giết mẹ ruột của mình. Tòa án nhân dân thành phố Đà Nẵng đã xem xét các tình tiết của vụ án và tuyên mức án tử hình đối với bị cáo Đoàn Mai Khanh về tội giết người.