Các nhà nghiên cứu và công ty công nghệ đang nỗ lực biến tai nghe thông minh thành công cụ theo dõi và hỗ trợ sức khỏe tinh thần. Tại Mỹ, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Cornell đã phát triển một mẫu thiết bị đeo tai có khả năng theo dõi chuyển động cơ mặt bằng cách phát sóng âm phản hồi qua da. Thiết bị này có thể theo dõi các tín hiệu liên quan đến trạng thái tinh thần thông qua biểu cảm gương mặt như mỉm cười hay cau mày.

Khi tai nghe trở thành thiết bị y tế cá nhân, không chỉ dừng lại ở khả năng nhận biết cảm xúc, tai nghe thông minh đang tiến gần hơn đến vai trò của một thiết bị hỗ trợ y tế cá nhân. Các hãng như Apple và Bose đều từng đăng ký bằng sáng chế liên quan đến tai nghe tích hợp cảm biến sinh học, cho thấy cả hai đang thử nghiệm thiết bị có khả năng đo nhịp tim, nhiệt độ da và chuyển động đầu. Những cảm biến này thường được đặt ở phần tiếp xúc với tai, giúp ghi nhận các chỉ số liên quan đến cảm xúc hoặc dấu hiệu căng thẳng.

Một loại tai nghe do Công ty Neurable phát triển đã cho thấy khả năng nhận biết mức độ tập trung của người đeo thông qua sóng não, nhờ vào các điểm tiếp xúc gần vành tai. Thiết bị hoạt động hoàn toàn tự động và có thể đưa ra phản hồi khi phát hiện dấu hiệu xao nhãng, mở ra tiềm năng theo dõi trạng thái tinh thần ngay trong quá trình sử dụng tai nghe thường ngày.

Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, các thiết bị theo dõi cảm xúc qua tai nghe vẫn cần được nhìn nhận như công cụ hỗ trợ, không thể thay thế đánh giá chuyên môn. Thiết bị có thể gợi ý tín hiệu bất thường, nhưng việc chẩn đoán và điều trị cần được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn trong môi trường y tế chính thức.

Bên cạnh đó, việc thu thập dữ liệu sinh học như nhịp tim, sóng não hay phản ứng cảm xúc cũng đặt ra bài toán về quyền riêng tư. Các công ty phát triển thiết bị sẽ phải chứng minh khả năng bảo mật thông tin cá nhân, cũng như minh bạch về cách họ lưu trữ và sử dụng dữ liệu sinh học nhạy cảm của người dùng.

Trong tương lai không xa, tai nghe có thể sẽ không chỉ là phụ kiện âm thanh mà còn là ‘người đồng hành thầm lặng’ cho sức khỏe tinh thần mỗi ngày. Các nhà nghiên cứu và công ty công nghệ đang tiếp tục phát triển và hoàn thiện công nghệ này, mở ra hy vọng về một tương lai mà tai nghe thông minh có thể hỗ trợ sức khỏe tinh thần của con người một cách hiệu quả hơn.

Hiện tại, các thiết bị theo dõi cảm xúc qua tai nghe vẫn đang trong giai đoạn phát triển và thử nghiệm. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ và sự quan tâm ngày càng tăng đến sức khỏe tinh thần, có thể dự đoán rằng tai nghe thông minh sẽ trở thành một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày trong tương lai.

Đại học Cornell và các công ty như Apple và Bose đang ở tuyến đầu của sự phát triển này. Các nhà nghiên cứu và công ty công nghệ khác cũng đang tham gia vào lĩnh vực này, đóng góp vào sự tiến bộ của công nghệ tai nghe thông minh.

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý và Khoa học Công nghệ giáo dục tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã lên tiếng cảnh báo về những kẻ xấu có thể tạo ra các kịch bản tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. Những kẻ này thường tạo dựng lòng tin nhanh chóng thông qua việc lắng nghe và đồng cảm, sau đó dần dần kiểm soát tâm lý của trẻ. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt tuổi tác hoặc hoàn cảnh.

Mới đây, trường hợp của một bé gái 13 tuổi ở Tây Hồ, Hà Nội, đã may mắn được tìm thấy tại TP HCM sau 3 ngày mất tích, đã gây xôn xao dư luận. Công an phường Việt Hưng, Hà Nội, cũng đã phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hà Nội, để ngăn chặn một vụ ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn nhắm vào học sinh và sinh viên.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà, khi một đứa trẻ bị lừa, nhiều người thường phản ứng bằng cách chỉ trích trẻ ngây thơ hoặc thiếu kỹ năng sống. Tuy nhiên, ông cho rằng thực tế, những kẻ xấu tạo ra các kịch bản tinh vi với những đòn tâm lý được tính toán kỹ lưỡng, có thể khiến bất kỳ đứa trẻ nào trở thành nạn nhân.

Chỉ trong vài tháng qua tại Việt Nam, những kẻ xấu đã sử dụng lời nói như một vũ khí để ép trẻ tự lột đồ, tự quay clip nhạy cảm, thậm chí tự bỏ nhà đi đến một nơi xa lạ. Tội phạm sử dụng đòn tâm lý khiến trẻ tin rằng mình vi phạm pháp luật, dính líu đến một việc kinh khủng và rơi vào thế bị động, hoảng loạn. Chúng cấm trẻ nói với bố mẹ, đe dọa rằng nếu trẻ nói ra, cả gia đình sẽ gặp nguy hiểm.

Khi đó, trẻ hoảng sợ và rơi vào trạng thái cô độc, hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ lừa đảo và thực hiện các hành vi theo hướng dẫn của chúng. Chuyên gia cho rằng trong bối cảnh con em chúng ta ngày càng tiếp xúc sớm với một thế giới phức tạp, việc nhận diện các yếu tố khiến con dễ bị thao túng tâm lý là vô cùng quan trọng.

Thao túng, với các hình thức tinh vi như phủ nhận thực tế hay lợi dụng tình cảm, có thể đẩy trẻ đến những tổn thương sâu sắc như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoặc vướng vào các cạm bẫy lừa đảo trực tuyến. Chuyên gia chỉ ra các dấu hiệu để cha mẹ có thể nhận diện được nguy cơ từ đặc điểm tâm lý của trẻ, môi trường gia đình và các mối quan hệ xung quanh.

Về phía bản thân trẻ, các em đang trong giai đoạn phát triển, khiến một số đặc điểm tâm lý tự nhiên có thể trở thành điểm yếu để kẻ xấu khai thác. Bên cạnh đó, trẻ có xu hướng tin người lạ hơn người nhà, vì sợ bị cha mẹ la mắng, phán xét. Điều này khiến con dễ dàng tin vào những lời hứa hẹn, dụ dỗ hoặc cả những lời đe dọa tinh vi từ bên ngoài.

Ví dụ thực tế là nhiều trẻ vị thành niên ở Việt Nam đã bị cuốn vào các ‘trend’ nguy hiểm trên mạng xã hội, gây ra hậu quả tâm lý nặng nề vì không được định hướng kịp thời. Trong đó, trẻ có lòng tự trọng thấp, hay lo âu và có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân thường dễ bị thao túng nhất.

Kẻ xấu sẽ lợi dụng tâm lý này để khiến trẻ cảm thấy tội lỗi và phải nghe theo lời chúng để ‘chuộc lỗi’. Đặc biệt, những trẻ có sự ngưỡng mộ quá mức với một ai đó như bạn bè, người nổi tiếng… cũng rất dễ bị lợi dụng. Những đặc điểm này sẽ trở nên nguy hiểm hơn khi đặt trong một môi trường gia đình thiếu sự hỗ trợ với con cái.

Quan hệ ảo phát triển rất nhanh. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà, gia đình là nền tảng hình thành sức đề kháng tâm lý của trẻ nhưng có một số kiểu gia đình có thể làm tăng nguy cơ con bị thao túng.

Thứ nhất là gia đình thiếu quan tâm, kết nối với con cái. Cha mẹ quá bận rộn với công việc, không có nhiều thời gian để quan tâm đến con. Để khỏa lấp khoảng trống tình cảm, trẻ sẽ tìm kiếm sự chú ý và công nhận từ các mối quan hệ bên ngoài, và đây chính là cơ hội cho những kẻ thao túng.

Thứ hai là các gia đình thường xuyên xung đột hoặc đổ vỡ. Trẻ sống trong cảnh cha mẹ cãi vã hoặc đã ly hôn thường mang trong mình nỗi sợ hãi và cảm giác bất an. Kẻ xấu có thể lợi dụng điều này bằng cách đóng vai ‘người hùng’ hứa hẹn sẽ che chở, bảo vệ con.

Dần dần, trẻ sẽ phụ thuộc và nghe theo mối quan hệ độc hại đó. Thứ ba là gia đình có khoảng cách thế hệ lớn. Khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, nhận thức của con và cha mẹ thường có sự khác biệt lớn, đó là khoảng cách thế hệ.

Nếu không có sự thấu hiểu, trẻ sẽ có xu hướng khép mình với gia đình và mở lòng với những nguồn thông tin bên ngoài, đặc biệt là từ bạn bè và mạng xã hội, nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thứ tư là cạm bẫy quanh trẻ. Những mối quan hệ xung quanh là kênh trực tiếp mà kẻ xấu dùng để tiếp cận và thao túng trẻ.

Nếu trẻ thiếu tin tưởng cha mẹ nhưng dễ tin người lạ, hệ quả trực tiếp của môi trường gia đình thiếu kết nối hoặc hay xung đột, không thể tâm sự với cha mẹ, trẻ sẽ tìm đến các mối quan hệ trên mạng.

Để bảo vệ con, cha mẹ cần tinh ý quan sát và can thiệp kịp thời. Trong đó, phụ huynh lưu ý các dấu hiệu cảnh báo sớm về sự thay đổi của con. Trẻ có thể trở nên khép kín, ít nói, hoặc ngược lại, cáu kỉnh, hung hăng bất thường.

Lo âu, sợ hãi quá mức khi không được dùng điện thoại hoặc khi nhắc đến một người bạn/mối quan hệ nào đó. Phụ thuộc hoặc nhắc đến một người bạn mới (online hoặc ngoài đời) một cách bất thường.

Kết quả học tập sa sút, mất hứng thú với những sở thích cũ. Hay nói dối, che giấu các hoạt động cá nhân. Lắng nghe, không phán xét, chuyên gia cho rằng cha mẹ hãy là một người bạn mà con tin tưởng.

Lắng nghe không phán xét, tôn trọng cảm xúc của con, dù đó là những chuyện nhỏ nhặt nhất. Đồng thời dạy con về quyền riêng tư cơ thể, về các hình thức thao túng tâm lý.

Ví dụ, dạy con không ai có quyền bắt con làm điều con không muốn, kể cả bằng cách dọa nạt hay làm con thấy tội lỗi. Dạy con kỹ năng nhận diện và nói ‘Không’ với các lời đề nghị.

Thay vì cấm đoán sử dụng mạng xã hội, cha mẹ đồng hành, cùng con tìm hiểu về các xu hướng, giải thích cho con về những rủi ro tiềm ẩn và thiết lập các quy tắc sử dụng mạng an toàn.

Bằng cách xây dựng một mái ấm tin cậy, trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết, cha mẹ chính là lá chắn vững chắc nhất giúp con phát triển một cách lành mạnh và an toàn.

Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất ổn kéo dài, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia tâm lý gia đình để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Khi bố mẹ có người yêu mới, trẻ em có thể trải qua một cú sốc tâm lý và cảm thấy khó khăn trong việc chấp nhận tình huống mới. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ và hướng dẫn đúng cách từ phía bố mẹ, trẻ có thể vượt qua giai đoạn này một cách êm đẹp.

Trước hết, giao tiếp cởi mở là chìa khóa quan trọng trong mọi mối quan hệ. Khi thông báo cho trẻ về mối quan hệ mới, bố mẹ nên tạo ra một không gian thoải mái để trẻ có thể bày tỏ cảm xúc của mình. Việc lắng nghe và công nhận những cảm xúc như lo lắng, ghen tỵ hay thậm chí là buồn bã sẽ giúp trẻ cảm thấy được thấu hiểu và yêu thương.

Bố mẹ cũng cần giải thích một cách nhẹ nhàng rằng tình yêu có thể thay đổi theo thời gian và việc có người yêu mới không có nghĩa là tình cảm dành cho trẻ bị giảm sút. Hãy nhấn mạnh rằng mối quan hệ mới không làm thay đổi tình yêu mà trẻ nhận được. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn và hiểu rõ hơn về tình huống mới.

Đảm bảo sự ổn định trong cuộc sống cũng là một yếu tố quan trọng. Khi bố mẹ bắt đầu một mối quan hệ mới, trẻ thường cảm thấy lo lắng về sự thay đổi trong cuộc sống hàng ngày. Bố mẹ nên khẳng định rằng thói quen và lịch trình của trẻ sẽ không bị ảnh hưởng nhiều. Điều này giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn trong bối cảnh mới.

Nếu có thể, hãy để trẻ quen với người yêu mới một cách từ từ. Bắt đầu bằng những cuộc gặp gỡ đơn giản, như cùng nhau đi ăn hoặc tham gia hoạt động ngoài trời. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn và dễ dàng chấp nhận sự hiện diện của người yêu mới.

Bố mẹ nên khuyến khích tạo mối quan hệ giữa trẻ và người yêu mới. Điều này không chỉ giúp trẻ hiểu hơn về người đó mà còn tạo cơ hội cho cả hai xây dựng mối quan hệ tốt đẹp.

Cuối cùng, hãy nhớ rằng việc thay đổi cần thời gian. Trẻ cần có không gian để thích nghi với tình huống mới, và bố mẹ nên kiên nhẫn trong quá trình này. Đôi khi, chỉ cần một lời động viên hay một cái ôm cũng đủ để trẻ cảm thấy an tâm hơn.

Việc bố mẹ có người yêu mới không phải là điều dễ dàng đối với trẻ. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ và hướng dẫn đúng cách từ phía bố mẹ, trẻ có thể vượt qua giai đoạn này một cách êm đẹp. Quan trọng hơn cả, hãy để trẻ cảm nhận được rằng tình yêu và sự quan tâm của bố mẹ dành cho chúng vẫn luôn nguyên vẹn.

Sau vụ lật tàu gần đây tại vịnh Hạ Long, các chuyên gia tâm lý học và du lịch từ Đại học RMIT đã lên tiếng kêu gọi hành động cấp thiết nhằm khôi phục sự an toàn, niềm tin của công chúng và khả năng phục hồi của ngành du lịch. Tiến sĩ Joe Othman, giảng viên cấp cao ngành Tâm lý học tại RMIT Việt Nam, nhận định rằng những sự cố như vậy thường gây ra một loạt cảm xúc phức tạp như sợ hãi, lo lắng, tội và buồn bã, không chỉ với du khách mà cả với chủ tàu.

Nỗi đau tinh thần đối với du khách và chủ tàu là rất lớn và các chuyên gia đang kêu gọi cần có biện pháp cấp thiết để hỗ trợ họ. Thạc sĩ Lê Huy Hoàng, một chuyên gia tâm lý học tại RMIT, nhận định rằng các nghiên cứu trước đó về thảm họa hàng hải cho thấy cộng đồng địa phương có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi một điểm đến du lịch bỗng trở thành nơi tưởng niệm.

Đồng thời, bầu không khí u ám bao trùm vịnh Hạ Long dự báo sẽ dẫn đến sự sụt giảm lượng khách du lịch, kéo theo đó là thu nhập của người dân địa phương cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Tác động tâm lý rộng hơn của thảm kịch lật tàu tại vịnh Hạ Long cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các thảm họa tự nhiên có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe tâm thần của những người sống sót, bao gồm rối loạn căng thẳng hậu sang chấn (PTSD).

Ông Hoàng mô tả những phản ứng này là “căng thẳng sang chấn thứ cấp”, một phản ứng tâm lý xuất hiện khi nghe, chứng kiến hoặc biết về một tai nạn. Tiến sĩ Katrina Phillips, giảng viên cấp cao ngành tâm lý học tại RMIT Việt Nam, cũng bổ sung rằng việc chứng kiến hoặc nghe kể về một thảm họa như vụ việc ở vịnh Hạ Long có thể làm tăng mức độ cảnh giác và sợ hãi.

Việc nhận thức rủi ro gia tăng này có thể ảnh hưởng đến quyết định du lịch trong tương lai của mọi người, đặc biệt là với các gia đình có trẻ nhỏ hoặc người già. Để giải quyết vấn đề này, Tiến sĩ Justin Matthew Pang, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn tại RMIT, nhấn mạnh rằng trách nhiệm chính thuộc về các chủ tàu và cơ quan chức năng, không phải khách du lịch.

Ông Pang đề xuất rằng để khôi phục lại niềm tin, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra an toàn, thường xuyên đánh giá các chủ tàu, và xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm. Các chiến dịch truyền thông giáo dục cộng đồng và cung cấp thông tin dự báo thời tiết rõ ràng cũng sẽ đóng vai trò then chốt.

Ngoài ra, Tiến sĩ Pang cũng đề xuất rằng các cơ quan chức năng nên ban hành lệnh cấm toàn diện các hoạt động tàu thuyền khi thời tiết xấu nhằm bảo vệ cả người dân địa phương và du khách. Việc học hỏi từ các bài học kinh nghiệm trong quá khứ, điển hình là thảm kịch chìm phà MV Sewol tại Hàn Quốc năm 2014, có thể giúp Hạ Long xây dựng một ngành du lịch an toàn và bền vững.

Các chuyên gia từ RMIT kêu gọi cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để không chỉ giải quyết các vấn đề trước mắt mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành du lịch trong tương lai. Hãy theo dõi cập nhật thông tin mới nhất về vấn đề này.

Sau những thiên tai và tai nạn giao thông, cháy nổ bất ngờ, hậu quả không chỉ dừng lại ở mức vật chất mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần của những người sống sót. Mới đây, vụ lật tàu ở Hạ Long và vụ sạt lở tại một làng ở tỉnh khác đã để lại những vết thương sâu sắc, đòi hỏi không chỉ sự hỗ trợ vật chất mà còn cần một hệ thống hỗ trợ tâm lý để giúp các nạn nhân vượt qua sang chấn.

Theo các chuyên gia tâm lý, phản ứng của con người trước những biến cố lớn thường chia thành hai kiểu rõ rệt: sự sụp đổ tinh thần ngay lập tức hoặc sự đóng băng cảm xúc kéo dài. Những biến cố bất ngờ như thiên tai hay tai nạn giao thông thường gây ra cú sốc tinh thần cực kỳ lớn và tạo tiền đề cho những sang chấn tâm lý kéo dài như rối loạn cảm xúc, trầm cảm, mất kiểm soát hành vi.

Thạc sĩ, chuyên gia tâm lý Nguyễn Hồng Bách, Giám đốc Trung tâm tâm lý lâm sàng Dr.MP, cho rằng sau biến cố lớn, người dân thường trải qua ba giai đoạn: tiếp nhận sự kiện chấn thương, xử lý nhận thức, ứng phó và tăng trưởng sau sang chấn. Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng ứng phó hoặc nhận được sự hỗ trợ tâm lý kịp thời, tổn thương sẽ tiếp tục tồn tại và ảnh hưởng lâu dài đến cuộc sống của họ.

Bên cạnh đó, vấn đề nghiêm trọng hơn ở trẻ nhỏ là tổn thương ở tuổi thơ có thể âm thầm tạo ra nền tảng tinh thần rạn vỡ. Những đứa trẻ ấy lớn lên với mặc cảm mất mát, ký ức chấn động khó xóa mờ và câu hỏi không lời đáp về sự kiện đã xảy ra.

Sang chấn tâm lý không chỉ xảy ra với người trực tiếp trải nghiệm sự kiện mà còn có thể ảnh hưởng đến những người khác như phóng viên, nhân viên cứu hộ, bác sĩ, tình nguyện viên hoặc người dùng mạng xã hội – những người tiếp nhận cảm xúc dữ dội từ thảm họa thông qua hình ảnh, âm thanh, lời kể.

Chuyên gia tâm lý Nguyễn Viết Hiền nhấn mạnh rằng việc thiết lập mô hình can thiệp tâm lý sau thảm họa là điều cần thiết để giúp nạn nhân vượt qua sang chấn. Điều này bao gồm trị liệu nhóm và cá nhân, kết hợp hình thức trực tuyến và trực tiếp để tiếp cận nạn nhân một cách đa dạng.

PGS.TS Phạm Hương Trà cũng cảnh báo về việc truyền thông và mạng xã hội cần phải có điểm dừng khi khai thác thông tin để tránh kích hoạt sang chấn ở những người đã bị ảnh hưởng.

Hiện tại, các chuyên gia tâm lý đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ đối với nạn nhân sau vụ lật tàu ở Hạ Long. Đồng thời, cũng nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ tâm lý cần diễn ra sau 10-15 ngày so với thời điểm sự kiện mới đạt hiệu quả cao. Điều này nhằm giúp những người sống sót có thể đối mặt và vượt qua những tổn thương tâm lý một cách tốt nhất.