Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng nghiêm trọng, việc giảm thiểu phát thải từ mọi nguồn đã trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Tuy nhiên, một khâu quan trọng trong chuỗi cung ứng thực phẩm đang bị bỏ qua trong các chiến lược khí hậu của các quốc gia và doanh nghiệp, đó là hệ thống kho lạnh.

Theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) năm 2024, sự thiếu hụt hệ thống làm lạnh hiệu quả đang dẫn đến tình trạng thất thoát 526 triệu tấn thực phẩm hàng năm, chiếm 12% tổng sản lượng thực phẩm toàn cầu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an ninh lương thực mà còn tác động tiêu cực đến thu nhập của 470 triệu nông dân quy mô nhỏ, làm giảm 15% thu nhập của họ.

Hệ thống kho lạnh tiêu thụ một lượng năng lượng đáng kể, chiếm 60-70% năng lượng điện của các cơ sở lưu trữ lạnh. Trên toàn cầu, kho lạnh tiêu thụ khoảng 5% tổng nhu cầu năng lượng thế giới và đóng góp 2,5% tổng lượng phát thải khí nhà kính. Phát thải từ kho lạnh diễn ra qua hai kênh chính: phát thải gián tiếp từ tiêu thụ điện năng và phát thải trực tiếp từ rò rỉ các chất làm lạnh HFC.

Ở Việt Nam, ngành logistics kho lạnh dự kiến đạt 295 triệu USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng 12% mỗi năm. Tuy nhiên, sự phát triển này còn nhiều hạn chế về tính bền vững. Để chuyển đổi hệ thống kho lạnh theo hướng bền vững, cần một cách tiếp cận tích hợp từ công nghệ, chính sách đến tài chính.

Về công nghệ, các giải pháp làm lạnh ‘low-GWP’ (tiềm năng làm nóng toàn cầu thấp) đang trở thành xu thế chủ đạo. Về chính sách, các quốc gia cần ban hành tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ tích hợp cả hiệu suất năng lượng và loại chất làm lạnh sử dụng. Về tài chính, nhiều cơ chế đang được phát triển để hỗ trợ chuyển đổi kho lạnh xanh, bao gồm các khoản vay xanh, trái phiếu liên kết ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị), và mô hình Cooling-as-a-Service (CaaS).

Việt Nam có thể học hỏi từ châu Âu trong việc thiết lập tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ và cần có sự phối hợp liên ngành để các cơ chế tài chính phát huy hiệu quả. Việc chuyển đổi sang hệ thống kho lạnh bền vững không chỉ giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực và hỗ trợ phát triển bền vững.

Xu hướng chuyển dịch sang các giải pháp làm lạnh bền vững đang ngày càng được quan tâm. Các doanh nghiệp và chính phủ cần hợp tác chặt chẽ để triển khai các giải pháp cần thiết, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành logistics kho lạnh và góp phần vào mục tiêu giảm phát thải toàn cầu.

Nhìn chung, việc chuyển đổi hệ thống kho lạnh theo hướng bền vững là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Với sự hợp tác và cam kết của tất cả các bên liên quan, chúng ta có thể hướng tới một tương lai bền vững hơn cho ngành logistics kho lạnh và cho toàn cầu.

Trong bối cảnh hiện nay, mục tiêu giảm phát thải carbon không chỉ còn là một vấn đề môi trường mà còn là một bài toán tài chính và quản trị dài hạn đối với các doanh nghiệp. Việc giảm phát thải không chỉ áp dụng cho các ngành công nghiệp nặng như xi măng hay sắt thép mà còn lan rộng sang các lĩnh vực khác như du lịch và nông nghiệp. Mục tiêu này nhằm hướng tới Net Zero toàn cầu, mà Việt Nam đã cam kết đạt được vào năm 2050.

Một trong những ngành受到 ảnh hưởng trực tiếp là du lịch, khi mà các khách sạn, đặc biệt là những khách sạn 4-5 sao, đang đối mặt với yêu cầu trung hòa carbon theo công bố của châu Âu và các hiệp hội liên quan. Từ năm 2027, nếu các khách sạn không đáp ứng được tiêu chuẩn xanh, họ có thể bị loại khỏi danh sách của nhiều nền tảng đặt phòng như Agoda, Booking và các nền tảng du lịch lớn khác.

Ông Trần Minh Tiến, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Net Zero Carbon, cho biết rằng 93% du khách hiện nay ưu tiên lựa chọn dịch vụ du lịch xanh, thân thiện với môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo hoặc giảm thiểu chất thải nhựa. Xu hướng du lịch xanh đang tăng mạnh, và các khách sạn không còn lựa chọn mà buộc phải chuyển đổi xanh để tồn tại.

Ông Nguyễn Huỳnh Thanh Phong, Giám đốc bộ phận bền vững tại Bureau Veritas Việt Nam, cũng cho biết rằng 76% du khách quốc tế muốn lựa chọn dịch vụ thân thiện với môi trường và 43% sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho trải nghiệm bền vững. Các nền tảng đặt phòng lớn như Booking.com đã bắt đầu áp dụng nhãn “Travel sustainable” để giúp khách du lịch nhận biết những cơ sở lưu trú áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường và phát triển bền vững.

Để đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050, doanh nghiệp cần triển khai đồng bộ từ tiết kiệm năng lượng, quản lý rác thải đến bù đắp carbon. Việc “xanh hóa” khách sạn không chỉ giúp giảm chi phí dài hạn nhờ tiết kiệm điện, nước và tối ưu hóa quản lý tài nguyên, mà còn tăng sức hút với du khách khi đáp ứng xu hướng du lịch bền vững.

Ngoài ra, giảm phát thải metan cũng là một mục tiêu quan trọng, không chỉ trong ngành du lịch mà còn trong ngành nông nghiệp. Mô hình trồng lúa ướt – khô xen kẽ không chỉ giúp nông dân tăng năng suất và giảm chi phí đầu vào mà còn giảm đáng kể lượng khí metan phát thải.

Cuối cùng, việc xây dựng “công viên carbon” nhằm giải quyết bài toán phát thải của từng doanh nghiệp và mở ra một cộng đồng hợp tác hướng đến trung hòa carbon cho các doanh nghiệp đồng hành cùng mục tiêu Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam.