Trong nửa đầu năm 2025, các cảng hàng không Việt Nam đã phục vụ 59,7 triệu lượt hành khách, và trong năm 2024, ngành hàng không đã đạt mốc 110 triệu lượt hành khách. Giả định trung bình mỗi hành khách mất từ 3-4 phút cho các thủ tục tại sân bay, từ kiểm tra an ninh, soi chiếu hành lý đến làm thủ tục xuất nhập cảnh, tổng thời gian lãng phí ước tính có thể lên tới 5,5-7,3 triệu giờ.

Tính dựa trên GDP bình quân đầu người năm 2024 là 115 triệu đồng và giả sử một người lao động làm việc khoảng 2.000 giờ mỗi năm, giá trị gia tăng trung bình của một giờ lao động là 57.500 đồng. Do đó, thời gian mất 3-4 phút có giá trị kinh tế từ 2.875 đến 3.833 đồng mỗi hành khách. Khi tính toán với tổng số lượt khách, mức lãng phí toàn xã hội có thể rơi vào khoảng từ 316 – 422 tỉ đồng mỗi năm, một con số không hề nhỏ. Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải coi việc hiện đại hóa thủ tục sân bay là một ưu tiên trong chính sách tiết kiệm nguồn lực xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Việc kiểm tra an ninh tại sân bay là một phần quan trọng trong hành trình bay, nhưng các quy định hiện tại như cởi giày, thắt lưng, áo khoác, mũ và đặt thiết bị điện tử ra khay riêng để kiểm tra có thể gây phiền hà cho hành khách. Trên thế giới, nhiều sân bay đã áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu các quy định này. Tại Mỹ, việc bắt buộc cởi giày khi qua cửa an ninh đã được hủy bỏ từ tháng 7-2025. Tương tự, các chương trình như TSA PreCheck đã cho phép hành khách được miễn việc cởi giày, tháo laptop, hoặc cởi áo khoác.

Ở Việt Nam, hầu hết sân bay quốc tế và nội địa vẫn đang áp dụng quy định yêu cầu hành khách cởi giày, tháo thắt lưng, bỏ hết thiết bị điện tử vào khay để kiểm tra. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ kiểm tra an ninh, việc dỡ bỏ quy định này hoàn toàn có thể thực hiện được nếu đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng an ninh hiện đại như máy soi CT, máy quét millimeter-wave và trí tuệ nhân tạo trong phân tích ảnh quét. Việc áp dụng các công nghệ này không chỉ giúp hành khách cảm thấy thoải mái hơn mà còn giúp xử lý lượng khách lớn trong thời gian ngắn hơn.

Dù vậy, cần phải nhìn nhận thực tế rằng Việt Nam vẫn chưa triển khai rộng rãi các công nghệ kiểm tra tiên tiến. Vì vậy, việc dỡ bỏ quy định hiện tại cần phải có phương án thay thế phù hợp để không gây rủi ro cho an ninh hàng không. Việc kiểm tra chặt chẽ tất cả hành khách, dù có phần phiền toái ở góc độ cá nhân nhưng vẫn sẽ mang lại lợi ích an toàn chung cho tất cả mọi người.

Đề xuất bỏ quy định cởi giày, tháo thắt lưng khi kiểm tra an ninh sân bay đang thu hút sự quan tâm từ dư luận. Việc này đòi hỏi một chiến lược đồng bộ từ đầu tư công nghệ soi chiếu hiện đại đến cải tiến quy trình. Ước tính có đến 327 đến 436 triệu phút, tương đương 5,45 đến 7,27 triệu giờ lao động bị lãng phí mỗi năm do quy định này.

Ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, vừa đề xuất bãi bỏ quy định bắt buộc hành khách phải cởi giày, tháo thắt lưng và phụ kiện tại các sân bay nội địa. Đề xuất này nhận được sự đồng thuận từ dư luận, đặc biệt trong bối cảnh ngành hàng không đang hướng tới nâng cao trải nghiệm hành khách và tăng sức cạnh tranh với khu vực.

Theo ông Hồng Anh, mỗi hành khách hiện nay phải mất từ 3 đến 4 phút cho các bước như cởi giày, tháo thắt lưng và các phụ kiện cá nhân để thực hiện kiểm tra an ninh. Với lượng hành khách thông qua các cảng hàng không trong năm 2024 đạt 109 triệu lượt người, thời gian tiêu tốn cho các bước kiểm tra nói trên ước tính lên tới 327 đến 436 triệu phút, tương đương 5,45 đến 7,27 triệu giờ lao động bị lãng phí. Nếu tính với mức lương tối thiểu trung bình theo giờ tại Việt Nam hiện nay khoảng 20.500 đồng/giờ, số giờ bị lãng phí này tương ứng với thiệt hại kinh tế lên đến 111,7 đến 149 tỉ đồng mỗi năm.

Nhiều quốc gia phát triển đã và đang áp dụng các công nghệ soi chiếu hiện đại. Điển hình như Mỹ đã thông báo bỏ quy định yêu cầu hầu hết hành khách phải cởi giày khi qua cửa an ninh. Sự thay đổi này là kết quả của việc áp dụng các hệ thống thiết bị an ninh hiện đại, cho phép soi chiếu mà không cần hành khách thực hiện thủ tục thủ công. Các công nghệ này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi mà còn tăng cường hiệu quả kiểm tra an ninh.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng để có thể bãi bỏ quy định thủ công, điều kiện tiên quyết là phải cải tiến toàn diện công nghệ và quy trình kiểm tra an ninh. Cần có lộ trình rõ ràng về đầu tư thiết bị, đào tạo nhân lực, chuẩn hóa quy trình giám sát và xây dựng phương án dự phòng các tình huống phát sinh. Việc này sẽ giúp đảm bảo an ninh hàng không vẫn được duy trì ở mức cao nhất trong khi mang lại trải nghiệm tốt hơn cho hành khách.

Việt Nam cũng có thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước trong việc áp dụng công nghệ soi chiếu hiện đại. Với sự đầu tư vào công nghệ và cải tiến quy trình, việc bãi bỏ quy định cởi giày, tháo thắt lưng khi kiểm tra an ninh sân bay không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn góp phần nâng cao trải nghiệm hành khách và tăng sức cạnh tranh cho ngành hàng không Việt Nam.