Cứ trong tháng 7 này, trên mảnh đất hình chữ S của Việt Nam, nhiều gia đình đã vỡ òa trong hạnh phúc khi tìm được người thân là các anh hùng, liệt sĩ. Sau hàng chục năm dài mòn mỏi tìm kiếm, giọt nước mắt của sự khắc khoải đã rơi xuống khi tên tuổi và địa chỉ của liệt sĩ được trả lại đúng nghĩa. Sự kết nối giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN đã mang lại niềm hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát và hy sinh của các thân nhân liệt sĩ.

Có 16 gia đình đã nhận được tin mừng khi mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ trùng khớp, giúp xác định được danh tính của các anh hùng, liệt sĩ sau hàng chục năm mất tích. Trong số này, có gia đình của bà Nguyễn Thị Lan, em gái của liệt sĩ Nguyễn Quốc Hội, đã tìm thấy hài cốt của anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bà Lan chia sẻ, vào năm 1972, anh trai của bà đi bộ đội, và đến năm 1973, gia đình nhận được giấy báo tử ở mặt trận phía Nam nhưng không biết nơi hy sinh. Gia đình chỉ nhận được một số kỷ vật của anh trai như đồng hồ, ba lô… nhưng không có thông tin về nơi hy sinh. Mỗi năm, vào ngày giỗ của anh trai và ngày 27/7, gia đình bà Lan đều làm lễ cầu nguyện và thắp hương, mong anh trai báo mộng về.

Sau khi thu nhận mẫu ADN, bà Lan và gia đình đã nhận được kết quả trùng khớp, giúp xác định được hài cốt của anh trai. “Không có niềm vui nào hơn lúc này, chúng tôi đã tìm thấy anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm” – bà Lan bày tỏ. Tương tự, gia đình bác Nguyễn Văn Mão, tỉnh Nghệ An, cũng đã tìm thấy hài cốt của anh trai, liệt sĩ Nguyễn Duy Thanh, sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bác Mão tâm sự, năm 1971, anh trai hy sinh, nhưng gia đình không biết nơi hy sinh. Sau đó, gia đình bác Mão vào tỉnh Quảng Trị tìm hai lần nhưng không thấy mộ, không tìm thấy bất cứ thông tin nào.

Còn tại tỉnh Thanh Hóa, gia đình bác Trịnh Văn Lai đã tìm thấy liệt sĩ Trịnh Văn Hai, được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân. Bác Lai tâm sự, bố mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 anh chị em. Trước khi mất, mẹ dặn phải cố gắng tìm được phần mộ, đưa anh Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ. Bộ Công an đã thu nhận 20.911 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Quá trình triển khai của cán bộ, chiến sĩ được thực hiện ân cần, niềm nở với tinh thần phục vụ nhân dân. Kết quả bước đầu đã giúp xác định danh tính của 16 anh hùng, liệt sĩ.

Bộ Công an đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị xây dựng và mở rộng Ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính để bù đắp các mất mát to lớn đối với các gia đình liệt sĩ và trả lại danh tính cho các anh hùng, liệt sĩ. Việc này không chỉ giúp gia đình tìm được người thân mà còn góp phần xây dựng nền an ninh nhân dân, giữ gìn trật tự xã hội, và bảo vệ quyền lợi của công dân. Với những nỗ lực này, hy vọng rằng sẽ có thêm nhiều gia đình tìm được người thân và các anh hùng, liệt sĩ sẽ được trả lại danh tính đúng đắn.

Trải qua hơn một năm triển khai, hàng nghìn cán bộ công an đã không quản ngại khó khăn, ngày đêm sưu tầm mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ tại các làng quê Việt Nam. Nhờ đó, hành trình “trả lại tên cho các Anh hùng” đã có những bước tiến mới với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến, mở ra những triển vọng đầy ý nghĩa.

Ngày 23/7/2024, nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án này do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Sau tròn một năm, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen đại diện cho một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng.

Đã có 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân và 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Một trong những gia đình tìm được người thân là gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. “Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.”

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.

GeneStory là đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen, giúp hiện thực hóa dự án đầy tham vọng này. Với sự hỗ trợ của công nghệ gen tiên tiến và trí tuệ nhân tạo, dự án sẽ giúp xác định danh tính liệt sĩ và tìm lại người thân cho hàng nghìn gia đình. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc tri ân và tôn vinh những người đã hy sinh vì Tổ quốc.

Trong thời gian tới, dự án sẽ tiếp tục thu thập mẫu gen và triển khai các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Với sự hỗ trợ của công nghệ gen và trí tuệ nhân tạo, dự án sẽ giúp mang lại niềm vui và sự an ủi cho hàng nghìn gia đình liệt sĩ.