Triển lãm “Ngũ hình2” đang diễn ra tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng. Không chỉ bởi các tác phẩm mỹ thuật được trưng bày, triển lãm này còn gây chú ý bởi tên gọi dễ gây hiểu lầm. Cái tên “Ngũ hình” khiến nhiều người đặt câu hỏi về ý nghĩa và dụng ý nghệ thuật của những nghệ sĩ đứng sau.

Trong bối cảnh nghệ thuật đương đại ngày càng cởi mở và đa nghĩa, việc lựa chọn một cái tên vừa lạ tai, vừa dễ gợi liên tưởng đã tạo ra phản ứng trái chiều ngay từ khi triển lãm được công bố. Tuy nhiên, sau khi nghe cách lý giải của nhóm họa sĩ và xin ý kiến chuyên môn từ TS Phạm Văn Ánh – một chuyên gia Hán Nôm, nhiều người đã hiểu rõ ý nghĩa của tên gọi này.

Được biết, “Ngũ hình” ở đây đơn giản là con số 5 – đại diện cho 5 nghệ sĩ, mỗi người một phong cách, một cách nhìn và tạo hình khác nhau. Còn “hình” là hình dáng, hình khối – yếu tố cốt lõi của nghệ thuật tạo hình. TS Phạm Văn Ánh giải thích rằng, trong Hán ngữ, “ngũ hình” có thể mang nhiều nghĩa khác nhau, do hiện tượng đồng âm dị nghĩa.

Một mặt, đúng là trong lịch sử, “ngũ hình” từng được hiểu là 5 hình phạt thời phong kiến. Nhưng đồng thời, “hình” cũng có nghĩa là hình dáng, hình khối. Khái niệm “ngũ hình” không xa lạ trong văn hóa phương Đông. Trong võ thuật, có “ngũ hình quyền” mô phỏng dáng của năm loài vật như rồng, hổ, báo, hạc, rắn.

Trong Phật giáo và y học truyền thống, “ngũ hình” tương ứng với 5 hình học cơ bản: Tròn, chữ nhật, sóng, tam giác, vuông, lần lượt gắn liền với ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Các nghệ sĩ đã lên tiếng giải thích rõ ràng về ý nghĩa tên gọi, cũng như tinh thần của triển lãm. Họ khẳng định, nhóm không có bất kỳ dụng ý chính trị hay liên tưởng tiêu cực nào khi chọn tên gọi này.

Anh giải thích rằng, “ngũ” ở đây đơn giản là con số 5 – đại diện cho 5 nghệ sĩ, mỗi người một phong cách, một cách nhìn và tạo hình khác nhau. Còn “hình” là hình dáng, hình khối – yếu tố cốt lõi của nghệ thuật tạo hình. Theo anh, triển lãm lần này là sự tiếp nối của lần tổ chức trước, nhưng mở rộng về chất liệu và nội dung.

Các tác phẩm khai thác đa dạng đề tài: Từ đời sống, thiên nhiên, đến chiều sâu nội tâm và ký ức văn hóa.

Sau một thời gian tạm vắng, chương trình “Bố ơi, mình đi đâu thế?” đã trở lại và gây ra sự hào hứng không chỉ cho các cặp bố con tham gia mà còn cho cả khán giả. Chương trình không chỉ đơn thuần là một cuộc phiêu lưu mà còn mang đến những giá trị sâu sắc về tình cảm gia đình, sự kết nối giữa cha và con. Đồng thời, chương trình cũng hướng trẻ nhỏ trở về với thiên nhiên, khám phá không gian di sản văn hóa và tìm hiểu về đời sống lao động.

Các thành viên trong chương trình, bao gồm Bean, Dứa, Audi và Cati, đều còn rất nhỏ tuổi và mang trong mình sự hiếu động vốn có của trẻ em đô thị, nơi họ quen với cuộc sống tiện nghi. Tuy nhiên, qua các chuyến đi và trải nghiệm thực tế, các bé đã có cơ hội làm quen với những điều hoàn toàn mới mẻ, như sống trong một ngôi nhà mới và trải nghiệm những việc mà trước đây chưa từng làm.

Mỗi điểm đến trong chương trình mang đến cho trẻ em cơ hội “chạm” vào di sản văn hóa, vào chính cuộc sống thông qua đôi tay, đôi chân và cả cảm xúc qua các trò chơi, công việc hàng ngày, phong tục tập quán, ngôn ngữ và ẩm thực gắn liền với làng quê Việt Nam. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển về thể chất mà còn nuôi dưỡng tâm hồn và mở rộng hiểu biết về văn hóa.

Một trong những điểm đến đáng nhớ nhất trong chương trình là hành trình khám phá vùng đất cố đô Hoa Lư, một phần quan trọng của Quần thể danh thắng Tràng An – Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận. Tại đây, các cặp bố con đã cùng nhau trải nghiệm cuộc sống, văn hóa và lịch sử của cố đô, để hiểu hơn về cội nguồn dân tộc.

Tiến sĩ Đặng Thị Kiều Oanh, Giảng viên Khoa Văn hóa học, Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh, đánh giá cao chương trình “Bố ơi, mình đi đâu thế?” vì đã khai thác chất liệu văn hóa dân gian một cách sáng tạo, kết hợp với sự tham gia của nghệ sĩ, người nổi tiếng, tạo nên sức hút riêng biệt. Chương trình không chỉ góp phần tôn vinh và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc mà còn như một cầu nối giúp thế hệ trẻ tiếp cận và yêu quý di sản văn hóa của dân tộc.

Chương trình này không chỉ là một hành trình trở về với những giá trị giản dị, gần gũi mà dường như đang dần mai một, mà còn là cơ hội để trẻ em tiếp nhận những bài học sâu sắc, đầy tính nhân văn về sự sẻ chia và lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân. Qua chương trình, trẻ nhỏ sẽ nhận ra rằng đằng sau mỗi sản phẩm dân gian đều chứa đựng cả kho tàng tri thức, kinh nghiệm và sự đóng góp của bao thế hệ.

UNESCO đã công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, khẳng định giá trị nổi bật của khu di tích này. Những nỗ lực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản không chỉ đến từ các cơ quan chức năng mà còn cần sự tham gia tích cực của cộng đồng, trong đó có sự đóng góp của các chương trình truyền hình như “Bố ơi, mình đi đâu thế?”

Ngôi đình Đô Mỹ, tọa lạc tại xã Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đang đứng trước nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào do sự xuống cấp nghiêm trọng sau gần 200 năm tồn tại. Công trình kiến trúc tiêu biểu của thời Nguyễn này đã bị hư hỏng nặng nề sau thời gian dài sử dụng.

Để cứu nguy cho di tích cấp tỉnh này, dự án tu bổ, tôn tạo đã được triển khai với tổng mức đầu tư hơn 14,6 tỷ đồng. Đình Đô Mỹ được xây dựng từ giữa thế kỷ XIX, ban đầu được dùng để thờ Thành hoàng Thái úy Tô Hiến Thành, cùng với hai vị Đô Bá và Nguyễn Thận Xuân. Năm 1996, đình được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh và nằm ở xã Hà Tân cũ, nay là xã Tống Sơn.

Trải qua thời gian dài, công trình gỗ bề thế này đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Người dân địa phương đã nhiều lần đề nghị các cấp có thẩm quyền sớm xem xét để tôn tạo, tu bổ nhưng chưa có kinh phí. Sau nhiều lần nâng lên, đặt xuống, dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Đô Mỹ đã được phê duyệt vào tháng 5/2025.

Công trình được khởi công vào tháng 6/2025 và dự kiến hoàn thành, đưa vào sử dụng trước Tết Nguyên đán 2026. Đối với các công trình văn hóa, việc phục dựng, tôn tạo phải giữ được yếu tố gốc, các nét họa tiết, hoa văn đặc trưng của công trình gắn với thời kỳ lịch sử.

Phó Chủ tịch UBND xã Tống Sơn, bà Phan Thị Lan, cho hay: “Đình Đô Mỹ là một công trình kiến trúc tiêu biểu của thời Nguyễn, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Việc đình được tu bổ là sự kiện lớn, mang lại niềm vui, sự phấn khởi cho hàng nghìn người dân trong vùng.”

Mọi người mong mỏi công trình được hoàn thành đúng tiến độ, vừa bảo tồn di sản, vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống hiện nay. Để bảo tồn nguyên trạng kiến trúc gốc, trước khi hạ giải, các đơn vị có chuyên môn của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa, cùng với đại diện người dân, chính quyền, đơn vị thi công đã lập biên bản, quay clip, chụp ảnh từng nét hoa văn, họa tiết.

Đình Đô Mỹ không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, đình còn là biểu tượng của truyền thống và lịch sử quê hương. Việc nâng cấp đình không chỉ góp phần bảo tồn di sản mà còn thể hiện sự quan tâm của chính quyền tới đời sống tinh thần của nhân dân.

Hiện nay, đơn vị thi công đang dọn dẹp mặt bằng, lấy cốt, phân loại các phiến đá còn sử dụng được, các phiến hư hỏng thì đặt đơn vị đục, đẻo cho đúng kích cỡ. Phần trụ cột bằng lim cũng được đo kỹ càng để khi thay thế đảm bảo chất lượng, chủng loại.

Triển lãm ảnh Ngũ sắc là một sự kiện nghệ thuật đặc biệt, khai mạc với sự góp mặt của 150 tác phẩm được tuyển chọn kỹ lưỡng từ 5 nhiếp ảnh gia tài năng. Các tác phẩm không chỉ đơn thuần là những hình ảnh, mà còn là sự giao thoa thú vị giữa những câu chuyện, cảm xúc và thông điệp nhân văn. Mỗi nhiếp ảnh gia mang đến triển lãm một sắc màu riêng biệt, nhưng tất cả đều hòa quyện trong một tổng thể giàu tính nhân văn, chan chứa cảm xúc và đầy tình yêu với con người, quê hương, đất nước.

Trong số các nhiếp ảnh gia tham gia triển lãm, có Tào Lệ Hoa, một cựu giáo viên mầm non đã tìm thấy đam mê với nhiếp ảnh sau khi nghỉ hưu. Các tác phẩm của bà mang đến triển lãm là những khoảnh khắc đẹp từ các hành trình khám phá khắp 3 miền, như món quà yêu thương gửi tặng cuộc sống. Sự rung cảm nhẹ nhàng và tinh tế của bà được thể hiện qua các tác phẩm, tạo nên một ấn tượng đặc biệt cho người xem.

Huỳnh Hùng, một nhiếp ảnh gia đã tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, cũng góp mặt trong triển lãm với tâm thế của người từng trải. Các tác phẩm của ông thấm đẫm màu thời gian, thể hiện chiều sâu nội tâm qua những hình ảnh bình dị mà đậm tính biểu cảm. Những tác phẩm này không chỉ là những bức ảnh, mà còn là những câu chuyện về cuộc sống, về con người và về thời gian.

Đỗ Đăng Khoa, thành viên CLB Nhiếp ảnh Chiến sĩ, thể hiện thế mạnh ở thể loại ảnh phong cảnh và đời thường, đặc biệt về TP.HCM. Các tác phẩm của anh không chỉ là những bức ảnh, mà còn là những câu chuyện về cuộc sống, về con người và về thành phố.

Đoàn Nhân, một nhiếp ảnh gia say mê nhiếp ảnh di sản và văn hóa truyền thống, nhất là hình tượng áo dài và phụ nữ Việt. Từng bức ảnh của anh như một lời ngợi ca vẻ đẹp thanh lịch, dịu dàng và sâu sắc, gợi nhớ một Sài Gòn xưa vừa gần gũi, vừa đầy hoài niệm.

Nguyễn Trùng Nhị, một kỹ sư chuyên ngành cấp thoát nước, chọn cho mình chủ đề Nét đẹp quanh ta với những lát cắt dung dị nhưng đầy cảm xúc. Qua ống kính, anh kể lại câu chuyện đời thường của người lao động, của lễ hội, của văn hóa bằng trái tim đong đầy yêu thương và tinh thần thân – thiện – mỹ.

Triển lãm Ngũ sắc không chỉ là nơi hội tụ góc nhìn của 5 nhiếp ảnh gia, mà còn là một hành trình nghệ thuật đi từ hiện thực đến tâm hồn, từ cảm xúc đến thông điệp. Mỗi tác phẩm như một lời tri ân chân thành đến vẻ đẹp cuộc sống, con người và những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Triển lãm ảnh Ngũ sắc mở cửa tự do đến hết ngày 25.7.2025 tại Hội Nhiếp ảnh TP.HCM. Đây là cơ hội để công chúng thưởng thức và trải nghiệm những tác phẩm nghệ thuật đặc biệt này.