Một trường hợp bị đe dọa và ép buộc nộp tiền “quỹ xóm” với số tiền lên đến 20 triệu đồng đã gây nên nhiều thắc mắc về tính hợp pháp của các khoản thu trong cộng đồng dân cư. Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), đã có những chia sẻ về vấn đề này dưới góc độ pháp lý.
Luật sư Cường cho biết, mọi khoản huy động trong cộng đồng dân cư đều phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và minh bạch. Việc một cá nhân hay nhóm người tự ý đặt ra một mức thu mang tính áp đặt, bắt buộc người khác phải tuân theo là hoàn toàn trái pháp luật. Điều này không chỉ đi ngược lại với các quy định về tài chính và kế toán mà còn có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng.
TS.LS Đặng Văn Cường chỉ ra rằng, đối với các khoản đóng góp tại cộng đồng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã quy định rất rõ. Các khoản đóng góp, huy động trong cộng đồng dân cư phải tự nguyện, minh bạch, và được sự đồng ý của ít nhất 2/3 số hộ gia đình, với sự giám sát của cơ quan nhà nước và cộng đồng. Điều này nhằm đảm bảo rằng mọi khoản thu đều có sự đồng thuận và minh bạch, tránh những tranh chấp và mâu thuẫn không đáng có.
Luật sư Cường cũng nhấn mạnh rằng, đóng góp phải tự nguyện, không được áp đặt. Trên thực tế, do vấn đề nhận thức và có sự khác biệt giữa quy định pháp luật và phong tục địa phương dẫn đến xung đột lợi ích. Về việc anh Đ.X.T. bị đe dọa, ép nộp 20 triệu đồng và chỉ nhận một tờ giấy viết tay, luật sư Cường khẳng định đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định về tài chính, kế toán. Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, thiếu minh bạch mà còn có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.
Trước lập luận của một số người cho rằng “đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền”, luật sư Đặng Văn Cường khẳng định lập luận này hoàn toàn không có cơ sở pháp lý. Luật sư Cường giải thích, quyền sở hữu tài sản chỉ được xác lập khi có căn cứ hợp pháp. Việc người dân tự nguyện góp tiền làm đường là hành vi vì lợi ích chung, không làm phát sinh quyền sở hữu cá nhân hay nhóm người đối với công trình đó.
Ngoài ra, đường xóm được làm trên đất công, hoặc dùng chung cho cộng đồng, thuộc loại tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Việc thu phí sử dụng đường bộ chỉ được thực hiện khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đi kèm với chứng từ tài chính hợp lệ. Do đó, không có cơ sở pháp lý để khẳng định rằng những người góp tiền làm đường có quyền thu tiền từ người khác khi sử dụng đường.
Tóm lại, các khoản thu trong cộng đồng dân cư cần phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, công khai, và minh bạch. bất kỳ hành vi ép buộc hoặc đe dọa nào trong việc thu tiền đều là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Người dân cần phải có kiến thức pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.