Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao, việc tuân thủ pháp luật không chỉ là nghĩa vụ bắt buộc mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ phát triển một cách bài bản, minh bạch và bền vững. Mục tiêu xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và chuyên nghiệp đang là hướng đi quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Tuy nhiên, khi các chính sách quản lý mới bắt đầu có hiệu lực, hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang đối mặt với những thách thức đáng kể. Những thách thức này không chỉ đến từ chi phí tuân thủ, năng lực vận hành mà còn từ tâm lý lo ngại bị kiểm soát chặt chẽ. Các chuyên gia đánh giá rằng việc tuân thủ pháp luật với doanh nghiệp nhỏ không hề đơn giản, bởi các quy định có thể phù hợp với doanh nghiệp lớn nhưng lại trở thành gánh nặng đối với các đơn vị siêu nhỏ.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Quốc hội, cho rằng chi phí cho hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, kế toán viên, cũng như việc nộp thuế đầy đủ có thể chiếm một phần lớn trong doanh thu hoặc lợi nhuận vốn đã eo hẹp của các doanh nghiệp nhỏ. Hơn nữa, mức độ hiểu biết và năng lực vận hành của các hộ kinh doanh còn hạn chế, khiến họ e ngại và lo lắng khi phải tuân thủ các quy định mới.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cũng đồng tình rằng các chính sách hiện hành đang có xu hướng ngày càng chặt chẽ hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực như thuế, an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy… Tuy nhiên, với doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, việc tuân thủ các quy định này đặt ra áp lực rất lớn về chi phí, thời gian và năng lực thực hiện.
Mặc dù vậy, các chuyên gia vẫn cho rằng tuân thủ pháp luật là xu hướng không thể đảo ngược. Việc chuyển từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp giúp hợp pháp hóa hoạt động kinh doanh, mở ra cơ hội vay vốn, mở rộng quy mô và tăng độ tin cậy với đối tác. Để biến những thách thức thành cơ hội, các chính sách cần được thiết kế linh hoạt, lộ trình thực hiện hợp lý và hệ thống hỗ trợ đủ mạnh.
Cụ thể, ông Phan Đức Hiếu đề xuất cần thiết kế chính sách pháp luật có tính phân loại, phù hợp với quy mô doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên được hưởng cơ chế giảm yêu cầu về hồ sơ, điều kiện hoặc các bước thủ tục hành chính phù hợp với năng lực thực hiện của họ.
Ông Đậu Anh Tuấn cũng nhấn mạnh rằng việc thực hiện chính sách cần kết hợp cả “lực đẩy” (bắt buộc phải làm) và “lực kéo” (hỗ trợ để muốn làm). Một số biện pháp hỗ trợ có thể bao gồm miễn phí phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử; cung cấp các khóa đào tạo ngắn ngày; và tư vấn kịp thời từ cơ quan chức năng.
Cuối cùng, TS Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia chính sách công Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhấn mạnh rằng Nhà nước cần tiến xa hơn trong việc minh bạch hóa môi trường kinh doanh. Điều này bao gồm việc loại bỏ các yếu tố “xin-cho”, giảm chi phí ngầm và quan trọng nhất là bảo đảm sự thống nhất giữa quy định trên giấy và thực thi thực tế.
Tóm lại, việc “làm đúng luật” không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ phát triển bền vững. Bằng cách thiết kế chính sách linh hoạt, hỗ trợ đủ mạnh và hướng đến minh bạch hóa môi trường kinh doanh, Việt Nam có thể giúp các doanh nghiệp nhỏ vượt qua thách thức và tận dụng cơ hội phát triển trong bối cảnh kinh tế hiện nay.