Thời gian gần đây, nhiều vụ việc “bắt cóc online” tinh vi đã xảy ra, đặt ra nhiều câu hỏi về mức độ kết nối trong gia đình và những hiểm họa tiềm ẩn từ thế giới ảo. Những kẻ lừa đảo thường giả danh công an hoặc các cơ quan chức năng để lừa đảo và yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Thế giới mạng, vốn được coi là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành một “vùng xám” tiềm ẩn nhiều rủi ro không thể lường trước, đặc biệt là đối với lứa tuổi trẻ vị thành niên.
Theo một số báo cáo gần đây, việc sử dụng mạng xã hội trong thanh thiếu niên đang ngày càng tăng. Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ vào năm 2023 chỉ ra rằng, có tới 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba số này sử dụng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media của Mỹ cũng đưa ra số liệu vào năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chia sẻ tâm sự. Và hơn 30% trong số họ nói rằng họ chia sẻ những câu chuyện nghiêm túc với AI nhiều hơn so với người thật.
Tại Việt Nam, một báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc vào năm 2022 cho thấy, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi sử dụng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo rằng thanh thiếu niên Việt Nam hiện đang sử dụng mạng xã hội trung bình từ 5-7 giờ mỗi ngày. Những con số này làm dấy lên lo ngại về việc thế hệ trẻ đang dành quá nhiều thời gian cho thế giới mạng và bỏ qua các mối quan hệ trong thế giới thực.
Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ rằng, sự đứt gãy trong kết nối gia đình trong thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: “Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối. Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu hỏi như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.”
Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cũng cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và giải pháp từ các gia đình, nhà trường và xã hội để giúp trẻ phát triển lành mạnh trong thời đại số.